Ondernemend Breda

Breda werkt aan een toekomstbestendige economie die duurzaam groeit en maatschappelijke waarde creëert. We willen een vitale, veerkrachtige en groene stad zijn, met voldoende en aantrekkelijke werkgelegenheid. Onze economische visie vormt hiervoor de basis. Breda als stad van oplossingen.

Programma De kracht van toegepaste innovatie
Het Innovatiedistrict Breda is een belangrijke ontwikkeling voor de toekomstbestendige Bredase economie. In 2040 moet het innovatiedistrict dé plek in Nederland zijn voor toegepaste technologie en creativiteit, met een focus op Robotica & AI en Games & Creative Technology. Hier werken bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen, startups en talenten samen aan innovatieve producten en diensten. Wonen, werken, leren en recreëren komen samen in het gebied. Dat maakt het district aantrekkelijk voor bedrijven en talent en bevordert ontmoetingen en open innovatie. 

We richten ons op 5 domeinen om bovenstaande ambitie te realiseren: 

• economische groei en werkgelegenheid
• innovatie en technologie
• talentontwikkeling en onderwijs
• duurzame stedelijke ontwikkeling
• samenwerking en kennisuitwisseling

We willen dat innovatie vanzelfsprekend is in de hele Bredase economie. Ondernemers moeten ruimte krijgen om duurzaam te groeien. Talent moet zich blijvend aan Breda willen verbinden.

Programma Ondernemen met Lef
Bedrijven staan voor grote uitdagingen, zoals verduurzaming, grondstoffenschaarste, personeelstekorten en technologische veranderingen. Daarom ondersteunen we ondernemers bij het slimmer en duurzamer inrichten van hun bedrijfsvoering. Dit geldt voor het mkb, dat veel banen biedt én voor starters met nieuwe verdienmodellen.

De gemeente Breda ondersteunt ondernemers met 3 doelen:

1. Een sterk mkb-ecosysteem
   We verbeteren de samenwerking tussen ondernemers, het onderwijs en de overheid. De gemeentelijke dienstverlening wordt vraaggerichter en toegankelijker, met één centrale plek voor ondernemersvragen.
2. Toekomstbestendige bedrijven
   We helpen ondernemers bij het starten, doorgroeien en innoveren. Dat doen we via programma’s, challenges en stimuleringsprojecten.
3. Maatschappelijke impact
   We koppelen ondernemers aan maatschappelijke vraagstukken en ondersteunen hen in betekenisvol ondernemerschap.

Internationaal
Internationaal timmert Breda hard aan de weg. Onze samenwerkingsverbanden gaan steeds vaker de landgrenzen over. In 2026 zetten we in op:

• een duidelijker internationaal profiel voor Breda, aansluitend bij groen gastvrij en grenzeloos en onze economische visie
• sterke netwerken en samenwerking met andere steden en regio’s
• het benutten van kansen voor Europese financiering
• het aantrekken van internationale bedrijven
• het binden van internationaal talent (en hun partners)

We versterken de stedenbanden met Wroclaw en Lviv met inhoudelijke programma’s vanuit Breda.

Arbeidsmarkt 
Ook in 2026 blijft de arbeidsmarkt krap. Bredase bedrijven hebben moeite om voldoende technisch talent aan te trekken en te behouden. Dit talent hebben we hard nodig om onze ambities te realiseren. Ook in andere sectoren zijn tekorten zichtbaar. We verwachten dat kunstmatige intelligentie (AI) de arbeidsmarkt verandert. De uitdagingen zijn complex. Daarom blijven we samenwerken met het onderwijs, ondernemers, de overheid (triple helix) en andere partners in participatie en talentontwikkeling.

Om deze samenwerking te stimuleren is het actieplan arbeidsmarkt opgesteld en in uitvoering. In 2026 zetten we dit voort. Met projecten als het MKB traineeship en ENTER Breda beogen we voor lange termijn concreet vorm te geven aan krachtenbundeling rond het binden en aantrekken van talent.

Programma Verrassende stad
Bezoekersstad 
We maken de stad vitaler door winkelgebieden en entrees aantrekkelijker te maken, gevels op te knappen en levendigheid te stimuleren. We versterken de beleving van de binnenstad en nieuwe gebiedsontwikkelingen door deze herkenbaar en passend in te richten en te programmeren, afgestemd op hun unieke karakter. We benutten erfgoed, groen en water als decor en verbinden stad, dorpen en buitengebied tot één aantrekkelijk geheel. We zetten creativiteit en gastvrijheid strategisch in via evenementen, lichtontwerp en innovatieve toepassingen in de openbare ruimte. We bieden ruimte aan talenten en makers door de stad als podium en leeromgeving te gebruiken. We versterken het merk ‘Breda’ met visuele storytelling en citydressing in samenwerking met partners, zoals Breda Marketing en Binnenstad Management.

Werklocaties
De ruimte voor bedrijven in Breda is beperkt. Tegelijk groeit de vraag door uitbreiding van bedrijven en de bevolking. Daarom presenteren we in 2026 een nieuwe ruimtelijk-economische visie. Hierin staat welk type werklocaties Breda nodig heeft voor de toekomst. We werken aan:

• een beter gebruik van de bestaande bedrijventerreinen
• verduurzaming en vergroening van bedrijventerreinen 
• goede basisvoorwaarden, zoals een schone, veilige en gezonde werkomgeving
• de uitvoering van het plan Toekomstbestendige werklocaties

Ook voegen we beperkt nieuw en courant kantoorvastgoed toe. Op de werklocaties boeken we voortgang in onze klimaatdoelen.

Programma Digitalisering
Met het masterplan Digitalisering loodsen we Breda door de digitale transitie. We doen dit door te innoveren, te verbinden en te leren. Samen met partners in de stad en daarbuiten verkennen we welke technologische ontwikkelingen op ons afkomen en hoe we onze inwoners daarop voorbereiden.

We versterken het Bredata-ecosysteem van publieke organisaties, ondernemers en inwoners. Als digitale verkenner bevordert Bredata innovatie, met een focus op maatschappelijke vraagstukken. De technologische trendverkenning van TNO uit 2025 gebruiken we als input voor nieuwe toepassingen.

Via 3 proeftuinen, de binnenstad, bedrijventerreinen en het dagelijks leven, voeren we gedurfde pilots uit. Deze dragen bij aan concrete oplossingen voor een bloeiend Breda. We betrekken actief de perspectieven van inwoners, ondernemers en andere betrokkenen. Het stedelijk ethisch team speelt hierin een belangrijke rol. Daarnaast stimuleren we digitale vaardigheden. Dat doen we met trainingen en bijeenkomsten, onder andere via de Bredata Talk of the Town. Zo zorgen we dat iedereen mee kan doen in de digitale samenleving.

We werken vanuit 4 programmalijnen: de kracht van toegepaste innovatie, ondernemen met lef, verrassende stad en digitalisering.

1. De kracht van toegepaste innovatie
Aan de hand van de 5 domeinen van het Innovatiedistrict en met focus op de specialisaties Robotica & AI en Games & Creative Technology, hebben we in 2026 de volgende activiteiten gepland: 

Economische groei en werkgelegenheid

• We versterken het start-up- en scale-upprogramma, onder andere via B’WISE en B’GAME.
• We starten met de ontwikkeling van een incubator voor robotbedrijven.
• Samen met REWIN ontwikkelen we een scale-upstrategie.
• We stimuleren ondernemerschap in het middelbaar en hoger beroepsonderwijs.
• We trekken gericht bedrijven aan binnen de specialisaties Robotica & AI en creatieve Games & Creative Technology.
• We koppelen de mkb-aanpak aan het Innovatiedistrict, zodat ook het mkb profiteert.

Innovatie en technologie

• We versterken Stichting Breda Robotics en het netwerk rond games en creatieve technologie verder.
• Het innovatiedistrict wordt een Europees proefgebied voor toegepaste technologie door ruimte beschikbaar te stellen aan bedrijven en onderwijsinstellingen om nieuwe technologieën in de praktijk te kunnen testen en door te ontwikkelen.
• We onderzoeken de meerwaarde en slagingskans van een pre-seedfonds voor het gamecluster. 
• We ontwikkelen een subsidieoverzicht voor TT&C en bouwen een financierings- en investeerdersnetwerk.
• We maken een plan om in 2030 de European Capital of Innovation Award te winnen.

Talentontwikkeling en onderwijs

• We promoten het robot- en gamecluster verder om meer studenten en jong talent aan te trekken.
• We verbinden studenten en jonge professionals beter met het regionale bedrijfsleven via het platform ENTER.
• We versterken de hybride leeromgeving bij Breda Robotics.
• We ondersteunen het lectoraat Serious Gaming van Avans Hogeschool. We bieden huisvesting bij B’game. Daarnaast brengen we het lectoraat in contact met relevante partners om tot slimme oplossingen te komen voor maatschappelijke vraagstukken.
• We blijven de Esport Talenthub faciliteren.
• We ontwikkelen leer- en ontwikkelroutes voor een leven lang leren.

Duurzame stedelijke ontwikkeling

• We creëren een vestigingsmilieu dat past bij de nieuwe economie.
• Aan de Slingerweg starten we met de realisatie van de Robot Campus Brabant.
• In ’t Zoet faciliteren we TT&C-bedrijven en een proeftuin.
• We ontwikkelen een vastgoedstrategie voor betaalbare werk- en leerplekken.
• We stimuleren de realisatie van betaalbare woonruimte voor studenten, starters en jonge professionals. 

Samenwerking en kennisuitwisseling

• We versterken de samenwerking binnen het ecosysteem via een formele overeenkomst met de Advisory Board.
• We ontwikkelen een dashboard om de voortgang te monitoren.
• We organiseren 2 grote evenementen: Robotics XXL en de Game Week (samen met TURF).
• We ontwikkelen een merk- en marketingstrategie voor het district.
• We bouwen de samenwerking met Tilburg binnen de SRBT verder uit.

2. Ondernemen met lef
In Breda stimuleren we ondernemers die durven vernieuwen. We richten ons op starters en het mkb. Voor 2026 hebben we de volgende activiteiten gepland:

• We starten een vernieuwd programma van Business Coach Breda. Dit is voor startende ondernemers. Er is extra aandacht voor digitalisering, verduurzaming en doorgroei naar het mkb. We werken hierbij samen met lokale en regionale partners.
• In 2026 organiseren we bijeenkomsten voor mkb-ondernemers. Zij krijgen daar informatie over onderwerpen die belangrijk zijn voor vernieuwing. We doen dit samen met ondernemersgemeenschappen en met mkb-ondernemers die al ervaring hebben met vernieuwen.
• Accountmanagers voeren toekomstgesprekken met mkb’ers. Ze brengen ondernemers in contact met Brabant Coaches, projecten, kennisinstellingen en bedrijven met veel ervaring.
• Met de subsidie Toegepaste Technologie en Creativiteit helpen we 7 bedrijven (start-ups en mkb) om nieuwe technologie op de markt te brengen. In aanvulling op de subsidie wordt er voor de deelnemers een jaarprogramma georganiseerd met groepsbijeenkomsten voor kennisdeling en samenwerking.
• We voeren het project Impact Ondernemen uit. Dit is onderdeel van de Regiodeal West-Brabant. Samen met Avans, het Urban Living Lab Breda en Betrokken Ondernemers stimuleren we ondernemers om meer maatschappelijke impact te maken.
• We maken een overzichtelijk programma over duurzaamheid en circulair ondernemen. Dit doen we samen met onder andere Breda Circulair, Cirkelstad en REWIN.

Dienstverlening

• We richten één ondernemersloket in voor alle doelgroepen. Dit doen we op basis van een gezamenlijke verkenning.
• We richten het digitale platform BredaBusiness opnieuw in. Daarbij houden we rekening met de wensen van verschillende doelgroepen. Tegelijk sluiten we met BredaBusiness aan op de nieuwe gemeentelijke huisstijl.

Internationalisering
In 2026 richten we ons op 3 onderdelen van de internationale strategie:

• We versterken de internationale positie van het innovatiedistrict en de innovatieclusters robotics en games. We presenteren de Bredase propositie aan internationale partijen. Ook nemen we gericht deel aan internationale netwerken.
• We blijven werken aan een aantrekkelijk vestigingsklimaat voor internationale bedrijven en inwoners. We richten ons op:
  • accountmanagement
  • het versterken van de Advisory Board Breda Internationals. In deze adviesraad zijn organisaties, bedrijven en onderwijsinstellingen vertegenwoordigd. Centraal in deze samenwerking staan activiteiten en vraagstukken rond internationale werknemers en studenten.  
  • de uitbreiding van het HR-netwerk dat in 2025 is gestart
  • het stimuleren van initiatieven voor talentbehoud, zoals de community Breda Internationals en het project Women for Women.
• We werken gezamenlijk met Wroclaw en Lviv aan de doelen voor de korte en lange termijn, zoals opgenomen in de Memorandum of Understanding.

Arbeidsmarkt
We pakken arbeidsmarktvraagstukken samen aan. Dat doen we zo veel mogelijk in samenhang met andere beleidsterreinen. Ook in 2026 voeren we het Actieplan Arbeidsmarkt uit. We doen dit samen met partners uit het onderwijs, bedrijfsleven en sociaal domein in de stad en de regio. We werken aan concrete projecten, zoals:

• Enter Breda
• het mkb-traineeship
• het Women for Women-programma

We stemmen onze aanpak af met andere overheden. Zo werken we efficiënt samen aan gedeelde doelen. Ook sluiten we aan bij regionale initiatieven rond talent en de arbeidsmarkt.

3. Verrassende stad
Bezoekersstad 

• We werken met onze partners in de Binnenstad Management Organisatie (BMO) aan een aantrekkelijke en vitale binnenstad.
• We maken van de Vismarktstraat weer een aantrekkelijke entree van de stad. Met pandeigenaren en ondernemers knappen we de gevels op, Daarnaast onderzoeken we een pilot voor terrassen. Zo zorgen we voor meer levendigheid overdag.
• We stimuleren de vitaliteit van winkelgebieden in de stad, dorpen en wijken met subsidies.
• We organiseren een horeca-innovatie-evenement om vernieuwing en samenwerking te stimuleren, samen met de Bredase horeca.
• We maken de binnenstad en de nieuwe gebieden (Gasthuisvelden/Seelig, CrossMark/’t Zoet en Centrum Oost) beter beleefbaar en herkenbaar. We programmeren voorzieningen en de openbare ruimte op basis van gebiedsprofielen, afgestemd op de specifieke kenmerken van het gebied en de behoeften van bewoners, bezoekers, ondernemers en talenten. 
• We maken het merk ‘Breda’ beter zichtbaar in de openbare ruimte. Samen met Breda Marketing maken we hiervoor het plan Citydressing.
• Samen met onze partners van LandStad de Baronie voeren we projecten uit om het buitengebied groener en aantrekkelijker te maken. We schrijven een nieuwe visie voor de toekomst van deze samenwerking.
• We geven Breda Marketing de opdracht om een nieuwe meerjarenstrategie te maken voor 2027-2030.
• We voeren het lichtplan uit. We verlichten monumenten en plekken op een aantrekkelijke manier, met oog voor veiligheid en duurzaamheid.

Werklocaties 
Bedrijventerreinen: nieuwe werklocaties 
Er is veel vraag naar werkruimte in Breda en in de regio. Daarom zorgen we voor voldoende ruimte om te ondernemen. We doen dit op 3 manieren: 

A. We maken bestaande terreinen toekomstbestendig. Dat doen we op 3 manieren: 

• Ruimte voor ondernemen 
  We brengen de meest kansrijke plekken op bestaande terreinen in beeld. Samen met vastgoedeigenaren onderzoeken we hoe we deze beter kunnen benutten. We kijken ook naar de juridische mogelijkheden in het omgevingsplan. Zo zorgen we dat bedrijven op de juiste plek terechtkomen. 
• De basis op orde 
  We verdelen dit thema in 4 onderdelen:  
  • Schoon en heel 
    We stemmen het onderhoud af op wat ondernemers nodig hebben.
  • Veilig 
    In 2025 ondertekenen we het KVO-B-convenant voor De Krogten, Steenakker en 3B-O. In 2026 ronden we de certificering af.
  • Gezondheid en voorzieningen 
    We sluiten aan bij de gemeentelijke gezondheidsvisie. Ook onderzoeken we welke voorzieningen ondernemers nodig hebben.
  • Georganiseerd 
    We bekijken samen met ondernemers op welke terreinen zij zich kunnen verenigen. We zijn hierover in gesprek met het Platform. 
• We doen onderzoek en voorbereiding om het ruimtegebruik op werklocaties te intensiveren en de organisatiegraad te versterken.

B. We bereiden nieuwe bedrijventerreinen voor. Dat doen we op 4 locaties: 

• Rithmeesterpark II
• Steenakker-Noord
• de Frankenthalerstraat
• Bavel 

Kantorenlocaties 

• We verduurzamen de bestaande kantorenvoorraad.
• We blijven incourante kantoorlocaties transformeren, vooral op bedrijventerreinen en in woonwijken.
• In beperkte mate ontwikkelen we nieuwe kantoorlocaties in het centrum en bij CrossMark

4. Digitalisering

• Bredata brengt ecosysteem-partners en maatschappelijke vraagstukken bij elkaar, zowel fysiek als digitaal. Samen bespreken we maatschappelijke vraagstukken en mogelijke technologische oplossingen en kijken we hoe we hiermee kunnen experimenteren in de proeftuinen. 
• We delen de lessen van het afgelopen jaar met onze partners. Samen adviseren we over de beste manier om succesvolle innovaties op te schalen.
• In de Proeftuin Bedrijventerrein werken we aan veilige, weerbare en toekomstgericht bedrijventerreinen. We verzamelen kansen via de digitale marktplaats en vertalen die samen met bedrijven naar concrete projecten. In 2026 starten we minimaal 4 nieuwe pilots op het gebied van veiligheid, openbare ruimte, bereikbaarheid en mobiliteit.
• In de Proeftuin Dagelijks Leven verbeteren we het dagelijks leven van inwoners met technologie. We gaan verder met het experiment 'De Eenvoudmaker', dat digitale platforms begrijpelijker maakt. We onderzoeken hoe kunstmatige intelligentie kan bijdragen aan ethische keuzes in stedelijke technologie. Samen met Avans en het jongerenwerk doen we onderzoek naar jongeren en AI. Ook zetten we de samenwerking met het Urban Living Lab voort in het project Het Zelfbewuste Huis, dat is gericht op mensgerichte data en AI. Het doel: iedereen woont veilig, gezond en comfortabel in Breda.
• In de Proeftuin Binnenstad werken we aan een gastvrije, veilige en bereikbare binnenstad. Op basis van de ervaringen in Hazeldonk verkennen we de inzet van drones in de binnenstad. Tijdens de verkenning hebben we oog voor privacy, ethiek en data veiligheid. We starten een innovatieproject dat de beleving van bezoekers versterkt. In 2025 zijn sensoren geplaatst vanuit het DMI-ecosysteem. We analyseren de data en bepalen de gebruikswaarde. Ook delen we onze ervaringen met nieuwe technologieën voor crowd management.
• Elk kwartaal organiseren we een Talk of the Town-bijeenkomst over een actueel thema binnen de digitale transitie. Zo bereiden we inwoners voor op digitale ontwikkelingen.
• We organiseren een event voor het ecosysteem gericht op de toepassingen van AI in de stad. 

Deze begroting bevat een set (beleids)indicatoren. Daarmee geven we, naast de begrotingstekst en de financiële overzichten, een beeld van de ontwikkelingen binnen de diverse begrotingsthema’s. We actualiseren deze set elk jaar. Er zijn 107 Bredase indicatoren en 34 landelijk verplichte indicatoren. Een deel hiervan (21 van de 34) is ook opgenomen in de Bredase set indicatoren, maar niet allemaal. Voor diverse thema's is een betere Bredase indicator beschikbaar om op te sturen dan de landelijk verplichte (relatieve) indicator. Elke Bredase indicator staat bij het thema waar deze indicator betrekking op heeft. 

Dit programma bevat 16 beleidsindicatoren (dat is zonder de 5 indicatoren van voorheen het thema verbindend bestuur). Voor alle indicatoren in deze begroting hanteren we peildatum 12 september 2025.

Breda groeit en daar blijven we de komende jaren aan werken. We versterken bestaande gebieden en ontwikkelen nieuwe. Elk groot project heeft zijn eigen uitdagingen, dynamiek en kenmerken. Met deze projecten pakken we ook de grote vraagstukken van nu en straks aan. Daardoor hebben ze vaak invloed op omliggende wijken, of zelfs op de hele stad en regio.

Op bestaande en nieuwe werklocaties en bedrijventerreinen creëren we ruimte voor onze economische ambities. Bij uitbreidingen op het gebied van woningbouw of bedrijvigheid zorgen we ervoor dat onze voorzieningen meegroeien volgens de referentienormen. Soms kan het nodig zijn om stedelijke ontwikkelingsprojecten verder in de toekomst te plannen. Binnen de regionale samenwerking richten we ons vooral op het schaalniveau van de Baronie en onze samenwerking in de Stedelijke Regio Breda-Tilburg (SRBT).

Verbeter Breda
We pakken de tweedeling en kansenongelijkheid in de stad aan. Dat doen we met het programma Verbeter Breda. Voor het eerst hebben we dit programma samen met inwoners en organisaties opgezet. Het ‘Pact van Breda deel 3’ is het uitvoeringsprogramma. De gemeenteraad besloot in 2023 om hier geld voor beschikbaar te stellen. Een programmabureau helpt tot 2040 alle betrokken partijen om hun doelen te bereiken. In 2026 gaan we verder met het uitvoeren van de plannen uit het pact.

Gasthuisvelden
Het programma Gasthuisvelden heeft 3 doelen. We verbinden het Seeligkazerneterrein met de stad door de Nieuwe Mark verder door te trekken. We verbeteren het vestigings- en verblijfsklimaat. En we versterken en verbinden Fellenoord. Om deze doelen te bereiken, maken we van het kazerneterrein het Seeligpark. De derde fase van de Nieuwe Mark wordt daar een onderdeel van. In Gasthuisvelden-West veranderen we kantoren in een woonbuurt met een mix van woningen. De Fellenoordstraat en de Gasthuisvelden (de straat) passen we aan. Zo zijn ze beter over te steken en vormen ze minder een barrière tussen het park en de buurt.

CrossMark-'t Zoet
CrossMark is de grootste gebiedsontwikkeling binnen de gemeente Breda en markeert de groei van de stad over de rivier de Mark. Het gebied is uitstekend verbonden met het station, de binnenstad en de noordelijke wijken. ’t Zoet vormt het hart van deze ontwikkeling en biedt ruimte aan een onderscheidend stadsdeel met een hoge dichtheid aan woon- en werkfuncties, in balans met cultuur, recreatie en groen.

Als grootschalige woningbouwlocatie binnen de Nationale Omgevingsvisie ontvangt ’t Zoet substantiële rijksbijdragen. Tot en met 2030 streven we naar de bouw van 2.935 woningen in een gezonde, groene leefomgeving. Samen met de provincie Noord-Brabant, mede-eigenaar van het gebied en het Rijk werken we aan een ambitieuze transformatie die Breda nationaal positioneert als innovatieve en inclusieve stad.

Centrum-Oost
Ook in 2026 werken we aan belangrijke stappen binnen het gebiedsprogramma Centrum-Oost. We willen besluiten nemen over de haalbaarheid van het Chassékwartier, de herontwikkeling van de Koepelgevangenis en de Molsparking. Daarbij maken we afspraken met de initiatiefnemers. We trekken de nieuwe inrichting van de Vlaszak door naar de Karnemelkstraat. De realisatie van Central Park 076 gaat van start. Ook verwachten we de omgevingsvergunning voor Valkenhove te kunnen verlenen.

Bavel
In 2026 doorlopen we voor de gebiedsontwikkeling Bavel een plan-MER procedure. Aan de hand van de resultaten uit de plan-MER werken we aan een gebiedsprogramma voor Bavel. In een plan-MER brengen we de milieueffecten van de gebiedsontwikkeling Bavel in kaart en maken we keuzes voor het programma. Eind 2026 nemen we op basis hiervan besluiten over de haalbaarheid van de in de Gebiedsvisie Bavel 2040 benoemde woningbouw- en bedrijventerreinontwikkelingen. 

De Nieuwe Mark
Met het project de Nieuwe Mark brengen we water en groen terug in de binnenstad. Samen met partners als waterschap en provincie realiseren we daarmee de ecologische verbindingszone, maken we een bevaarbare rivier door de stad, herstellen we de oude waterloop en leveren we een bijdrage aan de kaderrichtlijn water. Daarmee levert de Nieuwe Mark een belangrijk bijdrage aan de totstandkoming van het groenblauwe kralensnoer door de stad. Dit zorgt voor meer verbinding, beleving, vergroening en natuurinclusiviteit. Daarnaast draagt dit ook bij aan een betere klimaatadaptatie.

Verbeter Breda
In 2026 gaan we verder met het motto van het Pact van Breda: ‘aan de slag’. We bouwen voort op bestaande initiatieven. Zo werken we verder aan de bibliotheek in de Hoge Vucht, die in 2025 openging, door onder meer de openingstijden te verruimen. Ook blijven we investeren in de Verbeter Breda-wijken- en buurten. We doen dat door wijkplannen uit te breiden, de Familieschool te realiseren en ontmoetingsplekken te versterken, zoals de Buurtpunten. Daarnaast starten we nieuwe gebiedsontwikkelingen in de Hoge Vucht en de omgeving van de Gasthuisvelden. Die richten zich op wonen en voorzieningen in de openbare ruimte, volgens de afspraken uit de Woontop (NPLV). In 2026 zetten we vanuit de gemeentelijke inzet op Verbeter Breda de aanpak voor een veilig Nolensplein voort. Dit omvat een versterking van het jeugdwerk met extra inzet op preventie en begeleiding, evenals de start van de eerste uitvoeringsfase van het waterelement als onderdeel van de ruimtelijke kwaliteitsverbetering op het plein. Zo maken we samen het Pact van Breda zichtbaar, met concrete verbeteringen voor bewoners en buurten.

Gasthuisvelden
Begin 2026 gaat het Seeligpark open voor het publiek. Voetgangers en fietsers kunnen dan gebruikmaken van de nieuwe singelroute door het gebied. Het park worden opengesteld voor iedereen. Delen van het park zijn nog niet openbaar, omdat Defensie daar nog gebruik van maakt. Ook het natuurlab opent in 2026 zijn deuren waarmee we werken aan een mooie plek om laagdrempelig het belang van biodiversiteit zichtbaar te maken. Daarnaast ronden we de tenders af voor de rechtbank en de witte huisjes en slopen we het belastingkantoor. Daarna werken we samen met de winnende partijen aan de verdere uitwerking van de plannen. De rechtbank verkopen we aan de nieuwe eigenaar. Voor de witte huisjes sluiten we een erfpachtovereenkomst.

CrossMark-'t Zoet
Meerdere deelprojecten dragen bij aan de realisatie van CrossMark-'t Zoet. In 2026 bouwen we verder in het Havenkwartier aan de Minister Kanstraat (165 woningen) en starten we in Backer & Rueb met de bouw van minimaal 490 woningen, inclusief herontwikkeling van erfgoed. Voor de culturele broedplaats Performing Arts wordt begin 2026 een realisatiebesluit voorgelegd aan de raad. Na vaststelling starten we met aanbesteding en bouw.

Verder realiseren we de mobiliteitshub aan het Steenen Hoofd. In CrossMark-Oost worden woningbouwprojecten afgerond en de openbare ruimte ingericht, waaronder de Harley-locatie (51 sociale woningen) en Eureka (300 woningen in een groene, autovrije omgeving). Voor de Faam wordt de omgevingsvergunning voorbereid voor ruim 600 woningen met behoud van erfgoed.

In deelgebied 1 van ’t Zoet starten we eind 2025 met saneringswerkzaamheden en werken we in 2026 aan de voorbereiding van gebieds- en mobiliteitsmaatregelen. Breda heeft met ’t Zoet de kans een intensief en bruisend stadsleven te creëren, fysiek en sociaal verbonden met de stad.

De ontwikkeling vereist omvangrijke investeringen in mobiliteit en gebiedsmaatregelen ten behoeve van de grootschalige woningbouw, waarvoor het Rijk subsidie heeft toegekend onder voorwaarde van cofinanciering. Met de provincie en het waterschap worden afspraken geconcretiseerd om hier aan bij te dragen.

Centrum-Oost
We ronden de haalbaarheidsonderzoeken en planvorming af voor grote projecten in het plangebied. We voeren een MER-studie uit en bereiden de wijziging van het omgevingsplan voor. Daarnaast stellen we een parkeerstrategie op voor de binnenstad, met een bijbehorende investeringsagenda. Voor de herinrichting van de openbare ruimte tussen de Vlaszak en de Karnemelkstraat starten we een participatietraject.

Bavel
We betrekken het dorp Bavel intensief bij de plannen. Waar mogelijk werken we samen in cocreatie. De MER-procedure voeren we uit op basis van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Deze notitie geeft de kaders voor de uit te voeren plan-MER. Na de vaststelling van het gebiedsprogramma en de plan-MER leggen we de haalbaarheidsbesluiten over de ontwikkellocaties in Bavel voor aan het college. Naar verwachting gebeurt dat eind 2026.

De Nieuwe Mark
In 2026 bereiden we fase 2 van het project Nieuwe Mark voor. Het gaat om de kop van de Markendaalseweg tot aan de Fellenoordstraat. We starten met de contractvorming en de aanbesteding. Dit werk vindt grotendeels plaats in 2026. We houden hierbij rekening met de samenhang met andere ruimtelijke ontwikkelingen in de omgeving.

Voor dit thema zijn geen indicatoren van toepassing.

Cultuur
In 2026 gaan we door met de uitvoering van ons cultuurbeleid 'Stad van Creatief Talent 2025-2040'. We zetten in op een sterke culturele basis, jeugd- en jongerencultuur én op talentontwikkeling in de creatieve industrie. Daarnaast werken we aan 3 strategische cultuurthema’s die bijdragen aan onze beleidsdoelen. Het cultuurbeleid sluit aan bij onze ambities voor stedelijke ontwikkeling en versterkt ons profiel als stad van Toegepaste Technologie & Creativiteit (TT&C).

Cultureel erfgoed
Onze erfgoedvisie 'Grondstof voor de toekomst' kiest voor een brede benadering van erfgoed. Met het project Collectie Breda brengen we focus aan binnen het tastbare erfgoed, zoals monumenten en historische verhalen. Dankzij Collectie Breda zetten we mensen en middelen effectief in om de erfgoedbeleving te versterken en het erfgoed toegankelijker te maken voor bewoners en bezoekers. We verzamelen zo veel mogelijk kennis over het Bredase erfgoed en delen die met de stad. Daarnaast zorgen we voor zorgvuldig behoud, beheer en bescherming van ons erfgoed. Dit altijd in goed overleg met de eigenaren van het vastgoed. Tot slot gebruiken we erfgoed als basis voor de (her)ontwikkeling van de fysieke leefomgeving.

Archeologie & archief
We zorgen zorgvuldig voor de archeologie- en archiefcollecties. We beheren en beschermen deze collecties en archieven en verrijken ze met verhalen van nu. Zo maken we onze collecties meerstemmig. We versterken de beleving van erfgoed en maken het beter toegankelijk voor bewoners en bezoekers. Samen met andere afdelingen vernieuwen we het erfgoedbeleid. We dragen zorgvuldig bij aan vergunningen en gemeentelijke projecten.

Cultuur
Ons cultuurbeleid is opgebouwd uit 3 beleidsprogramma’s. Daarnaast staan 3 strategische thema’s centraal om onze doelstellingen te realiseren.

Beleidsprogramma's
Basisprogramma: De Basis voor Cultuur
In 2026 gaan we door met onze culturele basisstructuur: 15 culturele voorzieningen voeren de 3 beleidsprogramma’s uit. Zij ontvangen in de periode 2025-2028 een begrotingspostsubsidie: Nieuwe Veste, Chassé Theater, Stedelijk Museum Breda, Mezz, CLIB, De Stilte, Schippers&VanGucht, Brabants Internationaal Kinderfestival, Pier 15, Broedplaats Performing Arts (Bloos), Tiuri, BredaPhoto, Graphic Matters, Playgrounds (organisator van de Dutch Game Week) en Blind Walls Gallery. We zetten de overlegstructuur met de culturele basisvoorzieningen voort, blijven cultuur monitoren en werken samen met de provincie en het Rijk vanuit BrabantStad.

Performing Arts (Bloos)
We willen jonge makers een plek bieden waar ze kunnen experimenteren en zich kunnen ontwikkelen. We kiezen ervoor om te investeren in de nieuwe Broedplaats Performing Arts/Bloos op de locatie Klavers Jansen. We hadden een tijdelijke Broedplaats, daarvoor creëren we nu een structurele plek. Het wordt een plek waar creatieve talenten kennismaken met het publiek en de markt maar vooral ook leren samenwerken met partijen. De broedplaats creëert doorstroommogelijkheden naar een creatieve beroepspraktijk. Hierdoor dragen talentvolle makers bij aan een aantrekkelijke leefomgeving voor bewoners, bezoekers, bedrijven en internationals. Deze broedplaats huisvest onder andere Bloos, Nieuwe Veste, Tiuri en de Makers van Breda.

Focusprogramma I: Cultuur voor jeugd en jongeren 
We gaan door met de inzet op cultuureducatie en cultuurparticipatie. We zetten met subsidies en cultuurcoaches in op cultuuractiviteiten in de wijken en dorpen. Kennismaking met, vernieuwing en versterking van de amateurkunst staan centraal en Jong talent krijgt de ruimte om te maken, te experimenteren en te organiseren.
 
Focusprogramma II: Talentontwikkeling in de creatieve industrie
We versterken de verbindingen tussen de cultuursector, het onderwijs, het bedrijfsleven en de stad. Met diverse subsidieregelingen en projecten versterken we talentontwikkeling- en behoud. We gaan door met de ontwikkeling van de Broedplaats Performing Arts. Om Broedplaats Creative Design daarnaast definitief te bestendigen wordt deze ontwikkeld vanaf 2030, tot die tijd zal er een tijdelijke invulling worden gegeven aan deze broedplaats. We ondersteunen talent in samenwerking met Avans Creative Innovation en reiken de Atelierprijs en de St. Joostpenning 2026 uit. In 2025 zijn we een traject gestart, in samenwerking met Avans, met als inzet het behoud van St. Joost als kunstacademie voor de stad, naast de verkoop van het pand aan de Beukenlaan. Tot slot is de cultuursector partner bij het realiseren van de Bredase ambities op het gebied van games.

Strategische thema's
Subsidies 
We zetten de bestaande subsidiestructuur voort. Naast de begrotingspostsubsidies voor de 15 culturele basisinstellingen heeft Breda 4 andere meerjarensubsidies:

• de regeling Professionele Kunsten (2025-2028)
• tweejarige subsidies (2025-2026)
• de regeling voor cultuurcoaches (2025-2026), met steun van het Rijk
• de regeling voor het stadsbrede culturele festival TURF (2025-2028)

In 2026 kijken we ook vooruit en opent de nieuwe ronde tweejarige subsidies (2027-2028). Verder onderzoeken we het voortzetten van de regeling voor cultuurcoaches na 2026. Deze regeling wordt mede mogelijk gemaakt door het Rijk.

In 2026 zijn er weer culturele activiteitensubsidies beschikbaar voor:

• culturele activiteiten in de dorpen en wijken
• samen cultuur maken (in de vrije tijd)
• creatieve talenten en makers
• culturele projecten met een stedelijk belang

Zichtbaarheid
We blijven ons inzetten voor dit strategische thema. Samen met Breda Marketing en de cultuursector zetten we het cultuuraanbod in de etalage, gericht op de bewoners én op jeugd en jongeren. 
 
Ruimte voor Cultuur 
Het strategische thema Ruimte voor Cultuur is uitgewerkt in 3 plannen:

• culturele gebiedsprofielen Breda
• werkagenda Cultuur in dorpen en wijken Breda 
• werkprogramma Cultuur in de openbare ruimte Breda

In 2026 voeren we deze plannen uit.

Cultureel erfgoed

• We voeren de erfgoedvisie uit via advisering, onderzoek en het verstrekken van subsidies. Met het project Collectie Breda richten we ons op het registreren en digitaliseren van onze eigen collecties. We begeleiden ook externe collectie-eigenaren bij dit proces.
• We stellen een bouwhistorische onderzoeksagenda op. Op basis daarvan voeren we bouwhistorische onderzoeken uit. We starten met een onderzoek naar de architectuur en stedenbouw in de periode na 1965 (Post65). Ook blijven we gemeentelijke monumenten aanwijzen en zetten we erfgoed in bij ruimtelijke planontwikkeling. 
• We nemen deel aan de erfgoedtafel van erfgoedorganisaties en werken samen in landelijke en regionale netwerken, zoals het Van Gogh Nationaal Park en de Zuiderwaterlinie. 
• Verder werken we aan nieuw erfgoedbeleid. In 2025 ronden we de beleidsvoorbereiding af. Daarbij kijken we ook naar maatschappelijke vraagstukken en opgaven. We nemen onderwerpen mee, zoals diversiteit en inclusie, digitalisering en innovatie, én duurzaamheid en klimaatadaptatie. Op basis daarvan ontwikkelen we in 2026 nieuw erfgoedbeleid voor de periode 2027-2040, inclusief een uitvoeringsprogramma.

Archeologie & archief

• We zorgen ervoor dat de archieven en collecties in het stadsarchief worden behouden en bewaard en dat deze toegankelijk zijn voor inwoners. Dit is onze wettelijke taak.
• Voor archeologie geven we advies bij vergunningen en doen we onderzoek bij ruimtelijke ontwikkelingen. Vondsten bewaren we in het archeologisch depot.
• We organiseren erfgoedactiviteiten, zoals de Maand van de Geschiedenis en de Nationale Archeologiedagen. We verzorgen educatie over archeologie en archieven en bieden eigen cursussen aan.
• We doen zelf onderzoek of laten onderzoek doen naar de geschiedenis van de stad, de dorpen en de wijken. Hieronder valt onder andere het onderzoek naar het slavernijverleden in Breda. We werken aan een onderzoeksagenda en delen nieuws via Erfgoedweb, de website van het stadsarchief en archeologie, de erfgoedbrief en social media.
• We maken erfgoed zichtbaar in de stad, de dorpen en de wijken, bijvoorbeeld met VRI-kastjes, Stolpersteine en de verbeelding van de stadsmuur. Ook stellen we onze collecties beschikbaar voor andere erfgoedpartners. 
• We nemen deel aan de erfgoedtafel van erfgoedorganisaties. Ook werken we samen in landelijke en regionale netwerken, zoals de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Reuvensplatform, Stichting Infrastructuur Kwaliteit Bodembeheer, het Convent van Gemeentelijke Archeologen, het Noord-Brabants Archeologisch Genootschap, de provincie, Regio West-Brabant, de Koninklijke Vereniging Archiefsector Nederland en archiefinstellingen in Noord-Brabant. 
• We vullen onze collecties aan met verhalen, archieven en objecten uit de stad. Zo ontstaat een veelkleurig geheel. We vernieuwen onze systemen, zodat archieven en collecties beter toegankelijk zijn. We werken toe naar één gezamenlijk platform voor de Collectie Breda.

Onderwijsvisie
De gemeente Breda voert samen met haar onderwijspartners het uitvoeringsprogramma van de onderwijsvisie uit. De focus ligt op 3 opgaven:

• het bevorderen van gelijke kansen
• het versterken van toekomstvaardig en praktijkgericht onderwijs
• het stimuleren van actief burgerschap

Onderwijshuisvesting
De gemeente Breda zorgt voor de huisvesting van scholen in het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en speciaal onderwijs. Hiervoor zijn meerjarige afspraken gemaakt met de schoolbesturen, verenigd binnen BreedSaam (primair onderwijs en speciaal onderwijs) en Building Breda (voortgezet onderwijs). Meerjarenplannen vormen de basis voor de aanpak van de onderwijshuisvesting, met plannen voor nieuwbouw of renovaties van schoolgebouwen. De ambitie voor de onderwijshuisvesting richt zich onder meer op duurzaamheid, goede ventilatie en de multifunctionaliteit van onderwijsgebouwen.

Breda studentenstad
De ambities van Breda als studentenstad richten zich op een warm welkom en een goede landing in de stad, zodat (nieuwe) studenten zich snel thuis voelen, zich binden aan de stad en hun talent behouden blijft voor Breda.

Onderwijsvisie

• In 2026 werken we aan activiteiten vanuit het uitvoeringsprogramma van de onderwijsvisie. We bouwen onder meer aan een platformfunctie voor de Educatiewijzer. Daarbij zorgen we samen met het primair en voortgezet onderwijs dat het aanbod aansluit op de behoefte van scholen.
• Voor de opgave ‘Toekomstvaardig en praktijkgericht opleiden’ sluiten we aan bij de focus van de economische visie: Breda, Internationale Hotspot voor Toegepaste Technologie en Creativiteit. We onderzoeken hoe de verbinding tussen onderwijs en het Innovatie District Breda kan worden versterkt. Dit doen we ter bevordering van de kennismaking met techniek, het ontdekken van talent en loopbaanoriëntatie in relatie tot toegepaste technologie en het lokale bedrijfsleven. De uitvoering vindt plaats met het programma Sterk Techniek Onderwijs (STO), Techkwadraat en hybride leeromgevingen. Met het Actieplan Arbeidsmarkt zetten we onder andere in op meer deelname van leerlingen primair onderwijs en voortgezet onderwijs aan initiatieven, zoals First Lego League en First Tech Challenge. Samen met RADAR zetten we in 2026 in op het tegengaan van stagediscriminatie bij het vmbo, mbo en hbo.
• We stimuleren meer praktijkgericht onderwijs, zoals praktijkgerichte havo. Samen met onze onderwijspartners onderzoeken we hoe we de maatschappelijke diensttijd een vaste plek kunnen geven in het voortgezet onderwijs.
• We zetten in op meer aandacht voor een leven lang ontwikkelen. Dit doen we bij bedrijven en in het onderwijs, zodat studenten en werkenden beter kunnen inspelen op snelle veranderingen op de arbeidsmarkt.

Onderwijshuisvesting

• In 2026 start BreedSaam met nieuwbouw en renovaties van de Rosmolen, de J.F. Kennedyschool en de planvorming voor de nieuwbouw van het Breda College en De Singel. We bereiden ook de renovatie van Montessori+ Breda voor.
• We blijven investeren in beroepsonderwijs om het tekort aan vaklieden aan te pakken. Vanaf 2026 verbouwen we de locatie van Tessenderlandt aan de Van Riebeecklaan tot een onderwijspraktijkcampus voor het voortgezet onderwijs.
• In 2026 openen 2 nieuwe scholen in het voortgezet onderwijs hun deuren: Bredagora en Novum Saeculum. Samen met Building Breda zorgen we voor huisvesting voor deze scholen.

Breda studentenstad
We heten alle studenten welkom in Breda. We organiseren:

• het Introfestival
• GoodMood
• een jaarrond programma en communicatie voor studenten, samen met Breda Marketing

Zo blijft Breda Studentenstad het hele jaar door zichtbaar voor studenten.

De gemeente werkt samen met het mbo en hbo in het Urban Living Lab Breda (ULLB). Deze organisatie betrekt bewoners en bedrijven bij vraagstukken in de stad. Studenten zoeken samen met hen naar oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Het ULLB coördineert 3 strategische thema’s:

• digitale en mensgerichte stad
• duurzame, rechtvaardige en gezonde stad
• impact ondernemen, de nieuwe standaard

In het project Het Zelfbewuste Huis werken de afdelingen Onderwijs, Economie en Bredata samen aan betekenisvol ondernemen en digitalisering.

2026 is het laatste jaar van het Actieplan Arbeidsmarkt. De afdelingen Sociaal Domein, Economie en Onderwijs versterken de samenwerking tussen het onderwijs en bedrijven rond loopbaanoriëntatie.

Met ingang van de begroting 2026 is dit thema komen te vervallen. Het onderliggende product Samenwerking is ondergebracht in het thema Bestuur van Breda (voorheen Open Overheid), onder het programma 'Basis op orde in Breda'.