Bijna vier maanden geleden zetten we met het bestuursakkoord ‘Dichtbij Doen, Samen Sterk Vooruit’ de koers uit voor de lopende vier jaar. Een koers die recht doet aan de stem van onze inwoners, met een coalitie die recht doet aan een brede afspiegeling van de maatschappij. Een akkoord met plannen om de stad en haar dorpen, samen met onze partners, nog beter te maken. Dit doen we dichtbij onze inwoners en ondernemers, door meer betaalbare woningen te realiseren, de lastendruk waar dat kan te verlagen (onder andere door het gratis ophalen van grofvuil en het verlagen van rioolheffing) en de stad nog veiliger te maken.
Deze begroting valt in het eerste jaar van een nieuwe bestuursperiode. Een jaar zonder voorjaarsnota. Maar een jaar waarin de coalitie een bestuursakkoord met ambities voor de komende vier jaren heeft gepresenteerd, dat de raad heeft vastgesteld. In deze begroting leest u hoe we komend jaar gaan werken aan de ambities uit het bestuursakkoord en hoe die uitvoering zich financieel vertaalt. Daarnaast schetsen we onze kijk op grote, actuele maatschappelijke vraagstukken waarmee we op dit moment te maken hebben.
Realiseren van onze ambities
Wonen en gebiedsontwikkeling zijn niet voor niks de onderwerpen van hoofdstuk 1 van het bestuursakkoord. Breda heeft een aantrekkelijk werk- en leefklimaat en gaat de komende jaren flink groeien. We hebben grootstedelijke ambities die we ook vertalen naar onze wijken en dorpen. Komend jaar verdiepen en trekken we de Mark door tot aan het Seelig-terrein. De Mark wordt de blauw-groene ader van onze stad. Daarnaast zetten we de eerste stappen met ’t Zoet, het Chassékwartier, de Gasthuisvelden en het Havenkwartier. Grote gebiedsontwikkelingen die de komende jaren het gezicht van onze stad bepalen. In 2023 realiseren we bovendien het Talentencentrum.
Deze gebiedsontwikkelingen zijn hard nodig. Want de krapte op de Nederlandse woningmarkt is nog nooit zo groot geweest en in Breda tikt de huidige vierkantemeterprijs bijna die van de Randstad aan. We willen dat iedereen in Breda kan (blijven) wonen, daarom heeft het realiseren van betaalbare woningen voor ons prioriteit. Woningen voor onze automonteurs, onze verpleegkundigen en onze onderwijzers. Onze woonvisie dateert uit een tijd dat werd verondersteld dat ‘de woningmarkt af was’. De vraag naar woningen is echter gestegen en de woningvoorraad is onvoldoende. De woonvisie verdient een flinke update. We komen in 2023 daarom met een nieuwe woonvisie. Ook gaan we in 2023 de opkoopbescherming invoeren om speculatie op de Bredase woningmarkt te stoppen. Naast een nieuwe woonvisie zetten we vol in op realisatie, waar ook tijdelijke woningen onderdeel van uitmaken. Hiervoor vergroten we onze capaciteit door meer medewerkers aan te nemen, zodat we aanvragen sneller kunnen afhandelen en de doorlooptijd van onze projecten kunnen versnellen.
Onze openbare ruimte is het visitekaartje van onze stad en verdient een flinke kwaliteitsimpuls. We gaan voor strakke straten en prachtige pleinen. Een stad in een groen park vraagt dat we daar met elkaar zuinig op zijn. We houden als gemeente de stad schoon, maar verwachten ook van onze inwoners dat ze verantwoordelijkheid nemen en bijvoorbeeld hun afval in de bak gooien en niet zomaar op straat. Zowel in onze exploitatie als in onze investeringen gaan we hiermee komend jaar aan de slag. We werken aan het onderhoud van onze openbare ruimte in onze dorpen en wijken.
Opgeruimde straten verhogen de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van onze wijken. Onze inwoners brengen hun kinderen naar school, gaan naar hun werk en doen hun dagelijkse boodschappen. Ze verplaatsen zich in en rond de stad op verschillende manieren. We stimuleren het gebruik van de fiets, de benenwagen en het openbaar vervoer, maar er is ook ruimte nodig voor de auto. Per 1 januari 2023 wordt de eerste parkeervergunning gratis. Met deze verlichting komen we bewoners tegemoet. Tegelijkertijd creëren we hiermee in onze straten ruimte voor extra groen.
Niet alleen op fysiek vlak willen we een aantrekkelijke stad zijn en blijven. Ook het sociale aspect van onze wijken en dorpen draagt in grote mate bij aan de leefbaarheid en veiligheid van Breda. We geloven erin dat in bepaalde wijken met wat extra aandacht veel winst te behalen valt. Met Verbeter Breda hebben bewoners en instellingen de afgelopen maanden veel tijd geïnvesteerd in het ophalen van wat er leeft en het bedenken van integrale acties die een positieve impuls geven aan de wijken en haar inwoners. In april 2023 komen de partners van Verbeter Breda samen tot een uitvoeringsprogramma waar we ook als gemeente actief als partner aan bijdragen. Hiermee zetten we een grote stap om de toenemende tweedeling in onze stad tegen te gaan. Samen zorgen we voor een verbonden stad waar iedereen kan en wil wonen en werken. We beginnen met onze jeugd: in één generatie een betere stad!
Corona heeft een flink aantal bedrijven hard geraakt en er zijn nog steeds ondernemers die dagelijks de gevolgen ervaren. We zijn doorlopend met deze groep in gesprek en kijken waar ze onze ondersteuning nodig hebben. Toch heeft Breda de coronacrisis over het algemeen best goed doorstaan, de meeste bedrijven draaien weer op volle toeren en presteren alweer op en soms zelfs boven het niveau van voor de crisis. Werknemers hebben de banen letterlijk voor het uitkiezen en het is voor veel werkgevers een grote uitdaging om goed personeel aan te trekken en te behouden. In Breda kunnen we ieders inzet goed gebruiken, of je nu kapper bent of advocaat! Breda richt zich met de economische visie op sectoren die zich bezighouden met toegepaste technologie en creativiteit. Deze bedrijven hebben groeipotentie en creëren de banen van de toekomst. Tegelijkertijd zijn we trots op al onze talenten. We hebben iedereen namelijk hard nodig en blijven onze inwoners stimuleren om aan de slag te gaan. Dan gaat het aan de ene kant om mensen voor wie het lastig blijft om een baan te vinden, en aan de andere kant om werknemers die andere talenten willen inzetten dan dat ze nu doen. We blijven ons inzetten op het begeleiden naar werk. Ook werken we als lokale overheid nadrukkelijk samen met het onderwijs en onze ondernemers. We bieden ruimte voor nieuwe bedrijven om zich te vestigen en verder te ontwikkelen en innoveren. Komend jaar realiseren we extra plekken waar start-ups en scale-ups kunnen doorgroeien en waar we verschillende talenten en creatievelingen samenbrengen. We richten ons op jonge bedrijven die uit kunnen groeien tot pareltjes. Hiermee versterken we ons profiel als stad van de toegepaste technologie en creativiteit.
Komend jaar gaan we onze dienstverlening op meerdere fronten verbeteren. Dat doen we zowel fysiek als digitaal, want met de groei die Breda de komende jaren door gaat maken is een digitaal stadskantoor niet meer weg te denken. Dat betekent niet dat we geen persoonlijk contact meer hebben met onze inwoners. Integendeel, persoonlijk contact wordt juist steeds belangrijker om goed op de hoogte te blijven van alles wat er in de Bredase samenleving speelt. Eerstelijns contact in onze wijken en dorpen gebeurt vaak op straat, bijvoorbeeld met onze boa’s. Hun werk is noodzakelijk, toezichthouden moet en de samenleving verwacht van ons kordaat optreden bij ongewenste situaties. Handhaving met charme, daar zetten we de komende tijd op in. Tijdens de coronacrisis hebben we gezien dat deze aanpak werkt.
Niet alleen met ons eigen werk maken we een sprong door meer en betere digitale dienstverlening te bieden, ook de stad is volop met digitale innovatie bezig. Het komend jaar gaan we verder met de acties uit het masterplan Bredata, we zorgen voor een goede digitale infrastructuur en bouwen verder aan onze ‘Digital Twin’. Tegelijkertijd zijn we ons ervan bewust dat er ruimte moet zijn voor rust. Momenten waarop je even niet ‘aan staat’. We zijn de hele dag connected, maar zijn we nog wel connected met elkaar? Samen met Stichting NUMBER FIVE van Prinses Laurentien zetten we de eerste stappen om onze inwoners zich hiervan beter bewust te maken.
Het Nederlandse zorglandschap is volop in beweging. We willen het tij keren en ons richten op voorkomen in plaats van genezen. Preventie staat in onze aanpak daarom voorop. We zetten in op het stimuleren van en verleiden tot een gezonde levensstijl.
Als je zorg nodig hebt moet je die krijgen, maar wat je zelf kunt hoeft niet onnodig uit handen te worden genomen. Dit loopt namelijk niet alleen in de papieren, maar houdt zorg weg bij mensen waar die echt voor bedoeld is. In 2023 werken we verder uit hoe we de zorg, hulp en ondersteuning vanuit de Wmo beschikbaar houden voor de mensen die dit ook echt nodig hebben. En maken we nieuw beleid voor de komende jaren. Daarnaast werken we samen met onze regiogemeenten en partners in de stad aan een transitie van de jeugdzorg, met als doel om meer grip te krijgen. Hierbij staan het kind en de hulpvraag altijd centraal. We zien dat budget en uitvoering onder spanning staan en treffen komend jaar voorbereidingen om dit te keren. We gaan samen met alle betrokken partijen, waaronder cliënten, instellingen en professionals, handen en voeten geven aan onze uitgangspunten.
We zijn een grenzeloze, groene en gastvrije stad met een prachtig cultuuraanbod. Een divers aanbod waarbij iedereen mee kan en mag doen. Tegelijkertijd zien we dat onze culturele instellingen en aanbieders het de afgelopen tijd erg zwaar hebben gehad. De coronacrisis heeft gezorgd voor een terugloop van bezoekers en publiek. Waar de terrassen deze zomer weer vol zaten weten mensen de weg naar voorstellingen en musea nog niet altijd terug te vinden. In 2023 kijken we hoe we hier met de overgebleven coronamiddelen bij kunnen helpen.
Onze Witte Dame, de Grote Kerk, is een icoon in onze binnenstad en staat symbool voor onze gastvrijheid en ons Nassauverleden. In de zomer van dit jaar liepen de rijders van La Vuelta Hollanda met hun fiets door de kerk en gingen die beelden de wereld over. Breda werd goed op de kaart gezet. Hiermee koesterden we niet alleen haar uiterlijk, maar creëerden we ook in de kerk een nieuwe beleving, iets wat we de komende jaren vaker willen doen. In 2023 komt er daarom eenmalig extra geld vrij voor de exploitatie van de Grote Kerk en werken we samen aan een meerjarenvisie.
Grote maatschappelijke vraagstukken
De komende tijd zal zich echter niet alleen kenmerken als de tijd waarin we onze ambities realiseren. In rap tempo stapelen de verschillende maatschappelijke vraagstukken zich namelijk op en worden bepaalde situaties steeds urgenter. Vraagstukken die invloed hebben op het leven van onze Bredanaars. We gaan samen met onze partners, inwoners en ondernemers in de stad de actuele maatschappelijke vraagstukken aan. We dragen hiervoor een gezamenlijke verantwoordelijkheid en hebben elkaar hierbij hard nodig.
Als gevolg van de oorlog in Oekraïne breken de gas- en energieprijzen record na record. De energierekening van een groot deel van onze inwoners, ondernemers en instellingen stijgt naar ongekende hoogte. Het wordt voor een steeds groter deel van onze samenleving steeds lastiger om de eindjes aan elkaar te knopen. En niet alleen onze inwoners hebben hier last van, ook onze ondernemers zien de prijzen voor grondstoffen en diensten de pan uit rijzen. We kijken samen met onze partners waar we de pijn kunnen verlichten, sluiten aan bij de steunmaatregelen die het kabinet tijdens Prinsjesdag heeft aangekondigd en kijken zelf hoe we op lokaal niveau keuzes maken en mensen ondersteunen. Tegelijkertijd zijn we er ons van bewust dat niet alle prijsstijgingen opgevangen en gecompenseerd kunnen worden. Daarnaast vinden we het in deze tijd belangrijk dat we niet alleen pleisters plakken die effect hebben op de korte termijn, maar dat maatregelen die we nemen ook op de lange termijn een positieve bijdrage leveren. Bijvoorbeeld aan het verminderen van ons energieverbruik door verduurzamingsingrepen.
De energiecrisis raakt veel mensen in hun portemonnee. Hierdoor komt de bestaanszekerheid van veel van onze inwoners onder druk te staan. Daarom halen we de investeringen van het Volkshuisvestingsfonds naar voren en starten we al in 2023 met het verduurzamen van ongeveer 250 koopwoningen in Doornbos-Linie en Hoge Vucht. Daarnaast zullen we rekenschap moeten geven dat we ons moeten verhouden tot onze omgeving. Alleen door het terugdringen van onze uitstoot kunnen we ons als stad blijven ontwikkelen. In komend jaar starten we onder meer met de gebiedsgerichte aanpak van het Ulvenhouts bos. Om ervoor te zorgen dat ook onze komende generatie opgroeit in een natuurrijke omgeving. Maar ook met het oog op het realiseren van nieuwe woningen, bijvoorbeeld in Bavel. Tegelijkertijd kan deze grote transitie niet alleen op onze schouders rusten, we doen daarom een nadrukkelijke oproep aan het Rijk om met integrale plannen te komen. Door de prijsstijging van fossiele brandstoffen en de afhankelijkheid van buitenlandse levering zijn veel inwoners en ondernemers met hun neus op de feiten gedrukt. Er moet een enorme versnelling komen op het opwekken, distribueren en verminderen van ons energiegebruik. Dit vraagt wat van onze gemeentelijke organisatie, maar ook van onze inwoners, ondernemers en instellingen. Als gemeente nemen we hierin een stimulerende en faciliterende rol. Onze lokale plannen op het gebied van klimaat zijn te lezen in de klimaatbegroting, die onderdeel uitmaakt van dit product.
In Oekraïne en op veel andere plekken in de wereld is het onstuimig. Dat leidt in Nederland tot een grote uitdaging op het gebied van opvang en huisvesting. We zien een stroom ontheemden, vluchtelingen, statushouders en asielzoekers die Nederland bereiken en tegelijkertijd hebben we te maken met een grote schaarste aan woningen. Vanuit het Rijk is de oproep gedaan naar de regio’s en gemeenten om een actieve en grotere rol te spelen. Breda wil haar deel bijdragen. Zowel in de opvang op korte en lange termijn als in het creëren van een doorbraak in het tekort aan woningen voor de brede groep spoedzoekers. Dat doen we onder meer door met de realisatie van tijdelijke woningen op meerdere locaties.
Dichtbij doen, samen sterk vooruit
Waar we een aantal maanden geleden nog bezig waren met de coronacrisis lijkt het alsof de crisissen ons in Nederland nu letterlijk om de oren vliegen. Sommige zaken zijn urgent en moeten direct worden opgepakt, maar door alles te bekijken vanuit een ‘crisisbril’ verliezen we soms ook de focus op de lange termijn. We trekken lering uit de coronacrisis en kijken naar wat we structureel kunnen doen in onze aanpak van vraagstukken. We kiezen voor een bestuursstijl dicht bij onze mensen. Een crisis vóór zijn lukt alleen als we de signalen uit de stad snel op weten te halen. Daarbij maken we gebruik van de grote netwerken die we in onze stad hebben opgebouwd. Signalen uit de stad geven ons lokale inzichten en helpen ons om samen met onze inwoners, ondernemers en instellingen zaken snel op te pakken. De komende tijd investeren we in het uitbreiden en onderhouden van deze netwerken. Vanuit de gedachte dat we dichtbij doen, om samen sterk vooruit te komen.
We zijn er ons van bewust dat de gevolgen van de huidige omstandigheden en onvoorspelbaarheden die zich in de toekomst nog zullen voordoen ervoor zorgen dat we op een aantal fronten veel tegenwind gaan ervaren. We zien dat de uitvoering van sommige zaken steeds verder onder druk komt te staan door krapte op de arbeidsmarkt, maar ook door schaarste aan grondstoffen. Ook als gemeente hebben we te maken met een tekort aan beschikbaar gekwalificeerd personeel en zien we inkoopprijzen stijgen. We doen er alles aan om te zorgen dat dit onze dienstverlening zo min mogelijk raakt. Tegelijkertijd hebben we geen glazen bol die de impact van deze ontwikkelingen op de stad voorspelt. We houden vast aan onze ambities, maar kunnen mogelijk niet voorkomen dat dit we in de toekomst moeten bijsturen. De ambities van Breda worden niet alleen door ons, maar ook door marktpartijen en partijen uit de stad gedragen en gerealiseerd. Een onzekere toekomst kan op den duur ook bij hen verlammend gaan werken als ze bepaalde stappen minder snel of niet meer durven te zetten. We geven daarom ook een winstwaarschuwing af. We moeten realistisch blijven, sommige zaken zijn niet van vandaag op morgen op te lossen en vragen nu eenmaal om meer tijd. Tijd om de impact op onze ambities met scenario’s zo goed mogelijk te doorgronden, zodat we op de juiste momenten de juiste keuzes maken en tijd om die keuzes uit te voeren.
In deze begroting maken we keuzes die bijdragen aan het realiseren van onze ambities uit het bestuursakkoord. We investeren in de stad, houden koers en focussen op wat Breda echt nodig heeft. Voor 2026 gaan we ervan uit dat het Rijk meer middelen beschikbaar zal stellen. Tegelijkertijd kijken we niet weg voor het deel van onze inwoners, ondernemers en instellingen dat in zwaar weer terecht is gekomen en houden we de vinger aan de pols bij de middenklasse. Een groep die we vaak niet horen, maar die het wel steeds lastiger krijgt. We doen dit door dicht bij onze inwoners te blijven, zo gaan we ook komend jaar samen sterk vooruit!
