Strategische investeringsplan

1. Nieuw investeringsinstrument
De begrotingen van de afgelopen jaren laten zien dat onze financiële investeringsruimte is volgepland, terwijl we tegelijkertijd in de praktijk niet alle investeringen volgens planning realiseren. Daarmee creëren we een boeggolf aan beschikbaar investeringsvolume die we steeds voor ons uitduwen, zetten we onszelf onnodig financieel krap en mist het huidige investeringsinstrument de noodzakelijke flexibiliteit om op bovenstaande ontwikkelingen goed in te kunnen spelen. Hierdoor komt het huidige instrument (enkelvoudig overzicht van gewenste netto investeringen in komende 4 jaren) als sturingsmiddel onvoldoende tot zijn recht. Mede om deze reden is in de begroting 2021 de toezegging opgenomen om een strategisch investeringsplan (SIP) te ontwikkelen. 

2. Doelstelling
Het SIP is een flexibel sturingsinstrument om optimaal te kunnen bijsturen op actuele veranderende maatschappelijke, organisatorische en financiële omstandigheden. Het bevat actuele informatie zodat beheersing, sturing, (integraal afgewogen) besluitvorming en verantwoording van en over gemeentelijke investeringsvraagstukken periodiek kan plaatsvinden. Het instrument is dienstbaar aan zowel het gemeentebestuur als de ambtelijke organisatie, bevat inhoudelijke en financiële onderbouwingen over de investeringsprojecten vanaf ambitie tot en met realisatiefase, en heeft een lange tijdhorizon van 20 jaar.

3. Hoofdopzet SIP

MIRT fasering
Bij het SIP volgen we de procesfasering zoals het Rijk die hanteert in het MIRT (Meerjarenplan Infrastructuur, Ruimte en Transport). In het MIRT doorloopt het investeringsproject verschillende fasen: van ambitie, via plan en project naar realisatie. Iedere overgang naar een volgende fase vraagt om besluitvorming, waardoor het mogelijk is om tussentijds bij te sturen, te (her)prioriteren of te beëindigen. 

Schematisch ziet de fasering er als volgt uit:

Fase A wordt afgesloten met bestuurlijke besluitvorming (startbeslissing) over de uitgevoerde verkenning of opgestelde visie. Fase B met bestuurlijke besluitvorming (projectbeslissing) over het opgestelde projectplan. Fase C met bestuurlijke besluitvorming (uitvoeringsbeslissing) over het opgestelde realisatieplan en voorstel voor kredietvotering. En fase D met een opleveringsrapport van het gerealiseerde project en met een projectevaluatie.

Investeringscategorieën
We onderscheiden 3 investeringscategorieën met de volgende kenmerken:

1. 1. Stedelijke ontwikkelingsgebieden en unieke grootschalige investeringen
      • MIRT fasering volledig van toepassing.
      • Gebruik van voorbereidingskredieten en uitvoeringskrediet.
   2. Instandhoudings-/vervangingsinvesteringen
      • Vaststelling van meerjarenbeleids- en uitvoeringsplan.
      • Geen aparte voorbereidingskredieten.
   3. Overige enkelvoudige investeringen
      
      • Meerjarenbeleids- en uitvoeringsplan voor bedrijfsmiddelen en bedrijfsvoering.
      • Geen aparte voorbereidingskredieten

Projectfiches
Voor ieder investeringsproject of cluster van (instandhoudings- en bedrijfsvoering)projecten wordt een projectfiche opgesteld met een onderbouwing van o.a. scope, financiën, planning en risico’s.
De projectfiches worden 2 maal per jaar geactualiseerd, voorafgaande aan de voorjaarsnota en voorafgaande aan de begroting. Dit biedt het gemeentebestuur de gelegenheid om bij te sturen op de actualiteit van dat moment.  

Beheerorganisatie
Om het SIP periodiek te actualiseren en te beheren is een nieuwe beheersorganisatie opgezet. De taken en verantwoordelijkheden van alle betrokkenen in de organisatie met betrekking tot het periodiek actualiseren van de projectfiches, het documenteren, het coördineren en het adviseren aan directie en bestuur zijn hierbij in beeld gebracht. Gekozen is voor 2 coördinatoren, een inhoudelijke coördinator en een financiële coördinator, om de gehele procesgang gezamenlijk te regisseren en te ondersteunen. 

4. Stapsgewijze ontwikkeling nieuwe investeringsinstrument

Eerste stappen bij Begroting 2022
In de Begroting 2022 zijn al de eerste stappen zichtbaar van het nieuwe investeringsinstrument SIP. Concreet betekende dit dat we alle investeringsprojecten vanuit het bestaande investeringsplan (MIP) hebben ingedeeld naar de fasen van de MIRT-structuur. 

Stappen bij Begroting 2023
Ten behoeve van de Begroting 2023 is het SIP voor de periode 2023-2041 (met lange tijdhorizon) geactualiseerd .
We zetten voor het begrotingsjaar 2023 in op een overprogrammering van 19% t.o.v. de beschikbare gemeentelijke investeringsmiddelen. Ervan uitgaande dat we in de praktijk van de 119% geplande investeringen maximaal 100% daadwerkelijk gaan realiseren. Praktijkervaring leert dat van de geplande investeringsprojecten er verschillende door omstandigheden (wetgeving, procedures, participatietrajecten) worden vertraagd of zelfs worden stopgezet. We willen door middel van overprogrammeren zoveel mogelijk van de beschikbare investeringsmiddelen daadwerkelijk besteden in de stad. 

Nog te zetten stappen 
De ontwikkeling van het SIP is een complex meerjarig traject. Na de stappen bij de Begroting 2023 moeten daarna nog de diverse ontwikkelingen volgen, denk o.a. aan het digitaliseren van het gehele nieuwe investeringsinstrument. Voor het SIP is voorts ook een beleidskader in voorbereiding waarin de werkwijze van de nieuwe methodiek wordt vastgelegd. Hierbij zal ook de wijze van kredietvotering voor de verschillende investeringscategorieën worden opgenomen waarbij uiteraard de rol en bevoegdheid van de gemeenteraad wordt geborgd. Dit zal vervolgens ook leiden tot aanpassing van de Financiële Verordening en het Financiële Beleid.

5.   Strategische investeringsplanning 2023-2041
In onderstaande tabel treft u het SIP 2023-2041 waarbij de totalen van de gemeentelijke investeringen per begrotingsprogramma, per MIRT-fase en per jaarschijf zichtbaar zijn. Voor een toelichting op de individuele investeringsprojecten in 2023 wordt verwezen naar de afzonderlijke begrotingsprogramma’s. De programmering van verschillende investeringen voor 2024-2041 is nog indicatief en daarom zijn deze vooralsnog PM geraamd. Bij een volgende actualisatie van het SIP zullen deze investeringen zo mogelijk al van een financiële raming worden voorzien.         

* Dit betreft de middelen voor wonen en gebiedsontwikkelingen voor 2024-2026 uit het bestuursakkoord. Naast deze middelen is de reserve versnellingsopgave beschikbaar om de ambities uit het bestuursakkoord te realiseren.

Bij de bestuurlijke behandeling van de begroting wordt de gemeenteraad gevraagd de nieuwe kredieten voor de investeringsprojecten < € 1 miljoen gelijk bij de vaststelling van de Begroting 2023 te voteren. Voor de nieuwe kredieten van de investeringsprojecten > € 1 miljoen worden separaat bestuursvoorstellen aan de gemeenteraad voorgelegd.