Ondernemend Breda

We blijven vernieuwen en helpen Bredase bedrijven om concurrerend, duurzaam en inclusief te ondernemen. Zo bouwen we samen aan een weerbare en toekomstbestendige economie, die kan inspelen op onzekere omstandigheden.

Ambitie 1: De kracht van toegepaste innovatie
De innovatiehubs, zoals Breda Robotics, Breda Game City, Breda Circulair en Al Hub Breda, waar bedrijven en talenten samenwerken, krijgen een stevig profiel en leveren waardevolle kennis en innovaties op voor de samenwerkingspartners. Bij deze hubs zijn ook internationale partners betrokken. Het concept Innovatiedistrict dat we uitwerken, bestaat uit ‘hardware’ (zoals interactiemilieus, proeftuinen, campussen en platforms) en ‘software’ (zoals programma’s, projecten en netwerken).

Ambitie 2: Ondernemen met lef
Ondernemers en bedrijven vinden in Breda ondersteuning om te groeien, te vernieuwen en betekenisvol te ondernemen. Het niveau van de gemeentelijke dienstverlening blijft hoog. Het brede mkb vindt gemakkelijk zijn weg naar digitalisering, technologie en creativiteit. Start-ups kunnen succesvol opschalen, bijvoorbeeld binnen de incubator B’Wise. 
Het Deltaplan Arbeidsmarkt en de samenwerking met werkgevers, het onderwijs, werkenden en werkzoekenden helpt om knelpunten op de krappe arbeidsmarkt met slimme oplossingen aan te pakken. Werkgevers en (verborgen) talenten weten elkaar te vinden. Breda blijft een stad waar talenten graag werken en studeren. 
Onze bedrijvigheid en aantrekkingskracht worden internationaal opgemerkt en dat leidt tot meer samenwerking in Europees verband. Wij stimuleren bedrijven in hun internationale ambitie en bieden ‘internationals’ een warm welkom. Deze nieuwe relaties en netwerken verrijken immers onze economie.

Ambitie 3: Verrassende stad
Samen met ondernemers, Breda Marketing en andere partners in de stad zorgen we ervoor dat Breda een verrassende stad is, met een goed vestigingsklimaat en met een complete mix aan voorzieningen, die is afgestemd op de wensen van gebruikers. We werken vanuit het Verhaal van Breda en de visies en uitvoeringsprogramma’s die we recentelijk met de stad hebben geformuleerd. Denk aan de nota Detailhandel en het evenementen- en horecabeleid.

Ambitie 4: Digitalisering
Breda krijgt een hoogwaardige digitale infrastructuur. Daarvoor bouwen we verder aan de bedrade verbindingen, zoals Fiber To The Home en de BredaRing. Daarnaast rollen we samen met enkele aanbieders 5G uit. Dankzij deze goede verbindingen kunnen we nieuwe diensten mogelijk maken en beter inzicht krijgen in maatschappelijke vraagstukken. Om dit te organiseren, bouwen we een digitale replica van Breda, de digital twin. Verder is het belangrijk dat inwoners zich prettig voelen bij deze digitale ontwikkelingen. Daarom organiseren we ethische gesprekken.

De kracht van toegepaste innovatie
We versterken Breda Robotics, Breda Game City en de AI Hub Breda. Zo creëren zij meer impact als ontwikkelplek, hybride leeromgeving en aanjager voor de vernieuwing van ons mkb. We leggen verbindingen met het onderwijs en andere partners, lokaal, regionaal, landelijk en in EU-verband. Het te ontwikkelen verstedelijkingsakkoord voor de stedelijke regio Breda – Tilburg (SRBT) is hiervoor eveneens een belangrijk instrument gezien de inhoudelijke raakvlakken tussen beide steden.
Samen met Stichting Breda Circulair versnellen we de transitie naar een circulaire economie. Dit doen we met proeftuinen, zoals het Circulair Ambachtscentrum, de materialenhub en het Horecatraject vermindering voedselafval. 
In 2023 rollen we het concept Innovatiedistrict uit. We verbinden en versterken de innovatiehubs met plaatsen als de TripleO Campus, Innovation Square BUas, Ondernemerscentrum Avans, B’WISE Incubator, Havengebied, 5Tracks, De Koepel en de CM Campus.

Concrete doelstellingen:

• GameHub Breda: we realiseren een fysieke locatie voor gamestarters, lokale studio’s en internationale ontwikkelaars.
• Breda Robotics: we verplaatsen dit cluster naar een nieuwe locatie met ruimte voor ontwikkeling, een hybride leeromgeving en start-ups op het gebied van robotica.
• Masterplan Innovatiedistrict Breda: in 2023 leveren we het integrale masterplan op met de ontwikkelstrategie voor het district.
• B’WISE Incubator: we ondersteunen Stichting B’WISE bij de realisatie van de 2e fase van de Incubator.
• SRBT: we leveren 2 proeftuinen op als uitwerking van de economische propositie Stedelijke Regio Breda – Tilburg.

Ondernemen met lef
We werken aan een duurzame en inclusieve economie. Daarom helpen we ondernemers met starten, groeien, digitaliseren, verduurzamen en de uitwerking van inclusieve oplossingen voor de arbeidsmarkt. Het Ondernemersteam (met accountmanagers en acquisiteurs) speelt daarbij een belangrijke rol en is het eerste aanspreekpunt voor ondernemers.

We zetten proactief in op:

• De top 50 accounts voor toegepaste technologie en creativiteit.
• De top 10 accounts binnen de focussectoren.
• MKB Groei-gesprekken (programma REWIN).
• Het versterken van ons internationale netwerk / international trade.

Dat doen we als volgt:

• We begeleiden specifieke ondernemersvragen en blijven werken met start- en groeiprogramma’s, zoals Business Coach Breda, B’WISE en MKB Groei.
• Samen met het Rijk en de G40/VNG verbeteren we de infrastructuur voor de dienstverlening aan ondernemers in Breda en de regio. Daarbij werken we ook aan de opvolging van de MKB-deal, die eind 2022 afloopt.
• We maken een Deltaplan Onderwijs en Arbeidsmarkt en betrekken daarbij alle relevante interne en externe stakeholders.
• We voeren de Internationaliseringsstrategie (2021) uit langs de lijnen die daarin beschreven staan. ‘Leren en innoveren’ is daarbij een belangrijk uitgangspunt. In 2023 richten we ons vooral op nieuwe verbindingen met interessante Europese regio’s, zoals Baden-Württemberg en Vlaanderen, het warme welkom voor ‘internationals’ (Living In), de evaluatie van de huidige stedenbanden en de pilot Reshoring en korte ketens (zaken dichter bij huis produceren).

BredaBusiness

• In 2023 gaan we door met de strategische marketing en communicatie richting ondernemers, talenten en partners. Daarbij is BredaBusiness het zakelijke label van de stad. Onze contentstrategie versterkt de profilering van Breda als de internationale hotspot voor toegepaste technologie en creativiteit. We bieden inspiratie en tools om het mkb te vernieuwen op het gebied van digitalisering en duurzaamheid. Daarnaast bouwen we aan een community, versterken we het ecosysteem, bieden we dienstverlening op maat en binden we talent aan de stad. Het online ondernemersplatform BredaBusiness.com staat daarbij centraal, versterkt met diverse socialmediakanalen (YouTube, LinkedIn, Spotify), eigentijdse formats, rubrieken en campagnes. Deze hebben een herkenbare en consistente stijl en zijn volledig gericht op zichtbaarheid, naamsbekendheid, interactie en conversie.
• Onze strategie versterkt de doelen vanuit de diverse programma’s en thema’s, waarbij digitalisering ook een prominente rol krijgt.
• We werken aan sterke verbindingen met onder meer het onderwijs en ondernemers. Samen bouwen we aan een vitaal en ondernemend Breda. We versterken het vestigingsklimaat regionaal, nationaal én internationaal.
• Bovenstaande acties maken deel uit van onze geïntegreerde aanpak en merkstrategie, waarbij we in 2023 afstemmen met Breda Marketing. Zo kunnen we elkaar versterken en samen contact leggen met ondernemers.

Verrassende stad
Met het programma Verrassende stad zorgen we ervoor dat Breda een fijne stad is om te bezoeken. Samen met onze partners maken we van Breda: 

• Een vitale stad met een compleet en bijzonder aanbod.
• Een unieke stad met beleving. 
• Een gastvrije en creatieve stad.

In 2023 werken we verder aan de aantrekkingskracht van Breda:

• We stellen een uitvoeringsplan op waarin we werken aan integrale gebiedsvisies en het verminderen van de bestemmingsplancapaciteit. Hierbij laten we ons leiden door de Detailhandelsvisie (2022).
• Op korte termijn wordt het nieuwe horecabeleid vastgesteld. We zetten daarvoor een externe adviescommissie op. Ook zorgen we voor een overgangsregeling voor de voorgenomen aanpassingen op het gebied van horecacategorieën.
• We zorgen voor een meer inhoudelijke en kwalitatieve blik op evenementen, die aansluit op het Verhaal van Breda. 
• We zetten in op (nieuwe) evenementen in de wijken en dorpen die het profiel van Breda nog meer verrijken. 
• We richten een 'loket buurtevenementen' in.
• We versterken de betrokkenheid en verantwoordelijkheid van ondernemers en vastgoedeigenaren bij onze winkelgebieden. De € 200.000 die hiervoor beschikbaar is, zetten we samen met ondernemersfondsen en BIZ’en in voor gebiedsverbeteringen.
• We zorgen voor een aantrekkelijke binnenstad. Daarvoor werken we samen met het ondernemersfonds, vastgoedeigenaren, Breda Marketing, de cultuursector en natuurlijk de bewoners. Samen realiseren we projecten op het gebied van vergroening, verlichting, beleving en aanbod.
• Samen met Breda Marketing verleiden we bedrijven, bezoekers, bewoners en talenten. Dat doen we vanuit het Verhaal van Breda en de merkstrategie. We stimuleren zakelijke events, cultuurmarketing, gebiedsgerichte acquisitie en placemaking (zoals ‘t Zoet en CrossMark), en de verbinding tussen de stad en het aantrekkelijke groene buitengebied.
• We willen het aantal bezoekers aan de binnenstad weer op het niveau van 2019 brengen.
• De verhaallijn Royal Roots (uit 2022) krijgt een vervolg en zorgt voor een verrassend aanbod rondom erfgoed, kunst, design en muziek in relatie tot ons koninklijke verleden. 
• Het gastvrije en creatieve karakter van de stad versterken we in 2023 onder meer met een fysiek informatiepunt in de binnenstad.

Werklocaties 
In 2023 werken we verder aan nieuwe en bestaande toekomstbestendige werk- en voorzieningenlocaties en aantrekkelijke interactiemilieus. Daarbij richten we ons op: 

• Nieuw aanbod op bestaande en nieuwe terreinen, zoals de Frankenthalerstraat, Steenakker-Noord, het Rithmeesterpark fase 2 en Bavel. Op basis van recent onderzoek gaan we aan de slag met een pilot om ruimtewinst te bereiken op een nader te bepalen bestaand bedrijventerrein. Voor de nieuwe bedrijventerreinen ronden we de gebiedsvisies, ontwikkelstrategieën en grondexploitaties af. Dat doen we conform de voorkeursvolgorde uit de Omgevingsvisie en het bestuursakkoord.
• Projecten op het gebied van veiligheid, bewegwijzering, energietransitie en groenvoorziening om bestaande locaties toekomstbestendig te maken. Hiervoor lopen onder meer projecten op Hazeldonk, Krogten en de Druivenstraat.
• Vormgeven van het Innovatiedistrict. Hierbij stimuleren we de interactie tussen bedrijven voor technologie en creativiteit, campusachtige locaties en een centrumlocatie voor toegepaste innovatie. Locaties als de Slingerweg/Tramsingel, CrossMark, het zorg- en innovatiedistrict rondom Amphia en Avans maken hier deel van uit. De Slingerweg/Tramsingel wordt de hotspot voor toegepaste technologie en creativiteit.
• Aantrekkelijke vestigingsmilieus in de binnenstad, zoals de Oostflank en de Barones.
• Een gezonde, evenwichtige kantorenmarkt, waarbij de bestaande kantoren verduurzaamd worden (inzet op label C). 
• Adequate informatievoorziening en monitoring, zodat we betere afwegingen kunnen maken over werklocaties. Onze strategie en aanpak passen we zo nodig aan op basis van nieuwe provinciale prognoses en het kantorenonderzoek dat we in 2022 hebben laten uitvoeren. Voor de diverse vastgoedsegmenten leveren we concrete monitoren op.

Digitalisering
In 2023 geven we verder vorm aan de 4 strategielijnen van Bredata: hardware, software, mindware en orgware. De BredaRing, de BrabantRing en het project Fiber To The Home staan centraal als het gaat om hardware. Voor de onderdelen software en mindware gaan we bouwen aan een stevig partnernetwerk. Samen met ondernemers, kennisinstellingen en inwoners zoeken we kansen voor digitalisering voor Breda. De ontwikkelde software zetten we vooral in voor het project Gastveilig Hazeldonk en het EU REACT-project in de binnenstad. Daarbij werken we een digital twin uit die helpt om de veiligheid te vergroten. Verder gaan we ervaring opdoen met een drone. Voor mindware ligt de nadruk in 2023 op het definitief vormgeven van het stedelijk ethisch team. Vanuit orgware verkennen we met partners de kansen voor een stedelijk data platform.

Deltaplan Onderwijs en Arbeidsmarkt
Onderwijs en kennis ontwikkelen we samen met de stad, zodat we talenten kunnen opleiden voor de beroepen van de toekomst. Daarom zorgen we dat onze plannen aansluiten op de Beroepsagenda West-Brabant en de economische visie van Breda. In 2023 stellen we samen met het beroepsonderwijs, het hoger onderwijs en het bedrijfsleven een Deltaplan Onderwijs en Arbeidsmarkt op.
Maatschappelijke vraagstukken worden steeds complexer. Daarom benutten we de kennis van de studenten en onderzoekers bij lokale vraagstukken. Dat doen we onder andere via de leergemeenschappen, de City Deal Kennis Maken (CDKM), het Urban Living Lab Breda (ULLB) en de Logistics Community Breda (LCB). ULLB coördineert de samenwerking met het onderwijs (Avans, BUas, Curio, De Rooi Pannen en NLDA) voor de 4 strategische transitiethema's: inclusieve samenleving, energietransitie, digitalisering en mobiliteit. In 2023 kijken we met alle partners naar een duurzaam organisatiemodel. 

Voor dit thema zijn geen specifieke risico's.

Programma Verbeter Breda
Onder de noemer Verbeter Breda hebben inwoners en instanties in 2021 samen een aanpak uitgewerkt voor de aanpak van tweedeling en kansenongelijkheid in de stad. Dat heeft geleid tot het Pact van Breda Deel 1, waarmee de thema’s zijn vastgesteld die moeten worden opgepakt. In 2022 is dat gesprek met de samenleving - inwoners en maatschappelijke partijen - verbreed en verdiept, is Pact Deel 2 ondertekend en zijn er gezamenlijke doelen geformuleerd. De uitwerking van deze doelen volgt in een uitvoeringsagenda (Pact Deel 3). In 2023 neemt de gemeente deel aan een zelfstandige uitvoeringsorganisatie die de uitvoeringsagenda beheert en laat uitvoeren. Als partner zijn we medeverantwoordelijk voor de inhoud en de uitvoering. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de verbinding tussen de bestaande stadsdelen en de stadsdelen die nog in ontwikkeling zijn. Want vraagstukken die te maken hebben met wonen en voorzieningen in aandachtswijken, vinden soms een oplossing in de kansen die liggen in de te ontwikkelen stadsdelen.

Programma Gasthuisvelden
Het gebied Gasthuisvelden groeit de komende jaren uit tot een waardevolle aanvulling op het stadscentrum. De huidige kantoren en de kazerne veranderen in een aantrekkelijk woon- en verblijfsgebied dat naadloos aansluit op zijn directe omgeving.

Programma CrossMark Breda
CrossMark Breda maakt van de huidige spoorzone een nieuw en modern stadsdeel van zo’n 150 hectare aan weerszijden van het station. Het gebied onderscheidt zich van de historische binnenstad en versterkt het internationale karakter van Breda. Bij de ontwikkeling stemmen we verstedelijking, groen, water en mobiliteit op elkaar af. In lijn met onze Omgevingsvisie 2040 wordt het een hoogstedelijk gebied met een hoge dichtheid en een mix van wonen, werken en verblijven. Zo benutten we ons HSL-station beter en zijn we een sterker internationaal knooppunt.
CrossMark bestaat uit meerdere deelgebieden met van oost naar west de volgende ambities:

1. CrossMark-Oost: een stedelijk woongebied met de 3 Hoefijzers Noord, de Faam en Eureka.
2. Stationskwartier: een modern zakelijk gebied met een hoog aandeel kantoren, commerciële voorzieningen en een duurzaam groen Spoorpark.
3. Havenkwartier: een hoogstedelijk woongebied in een industriële omgeving, gemengd met cultuur, bijzondere vormen van horeca en leisure.
4. 't Zoet: een hoogstedelijk woon-werkgebied aan de Mark, met een duurzame groen- en waterstructuur als basis.

Het programma CrossMark zet zich in voor langdurige betrokkenheid en financiële steun vanuit het Rijk en de provincie voor deze stedelijke transformatie.

Programma Bavel
De gemeente Breda wil op basis van de omgevingsvisie de komende jaren haar ambities op het gebied van -onder andere- wonen en werken invullen. In dat kader zijn de verkenningen uitgevoerd voor het dorp Bavel om te bekijken wat Bavel bij kan dragen aan deze ambities. Zoals ook in de rest van Breda is er in Bavel grote behoefte aan woningen: voor ouderen, empty nesters en jongeren. Voor de huidige inwoners van Bavel, maar ook voor mensen van buiten het dorp. 
Bavel is een van de locaties die een deel van de gemeentelijke opgave op het gebied van bedrijventerreinen kan invullen; zowel de uitbreidings- als de vervangingsvraag. Uitgangspunt bij dit alles is dat de dorpen (dus ook Bavel) organisch moeten groeien: geen losstaande ontwikkelingen, maar aanvullingen op de bestaande dorpsrand.
Duidelijk is dat het geheel hier meer kan zijn dan de som der delen. Evident is ook dat meerwaarde ontstaat als de gebiedsontwikkeling Bavel een positief effect heeft op het huidige Bavel en de directe omgeving daarvan.

Oostflank
De Oostflank van de Bredase binnenstad is het gebied dat globaal wordt begrensd door de Ginnekenstraat, de singels, de Nassaustraat en het Valkenberg. Beeldbepalende gebouwen in het gebied zijn het stadskantoor, Holland Casino, het Chassé Theater, de Koepel, de Pathé-bioscoop en het UWV-kantoor. Het gebied kenmerkt zich door een groot aantal ruimtelijke initiatieven. De Oostflank biedt grote kansen voor de realisatie van ‘podium aan je voeten’, de slogan waarmee het gebied in de Omgevingsvisie 2040 wordt beschreven.
Om dit gebied verder te kunnen ontwikkelen, staan we voor diverse opgaven. Zo is het cruciaal om een alternatief te vinden voor de diverse parkeerterreinen, terwijl de bereikbaarheid van de binnenstad op peil moet blijven. Ook zullen we een alternatief moeten vinden voor de grote evenementen die nu op het Chasséveld plaatsvinden. Deze opgaven vragen om een integrale aanpak en een overkoepelend investeringsplan. In 2023 zetten we opnieuw een aantal stappen, waaronder de uitwerking van een ontwikkelperspectief en een ontwikkel- en realisatiestrategie. Daarnaast verkennen we de mogelijkheden om een alliantie te vormen met partijen die in dit gebied gevestigd zijn. Ook verstevigen we het publieke netwerk (provincie en Rijk). Het Rijk heeft een aanzienlijke bijdrage toegezegd (€ 25 miljoen minus cofinanciering) voor de realisatie van een grote parkeervoorziening. Die vormt een belangrijke basis voor de bereikbaarheid van de stad met een diversiteit aan modaliteiten (fiets, auto, hoogwaardig openbaar vervoer). We zetten de lopende processen voor planvorming voort, zoals voor de locaties Incom, Molsparking en de Koepel.
Met deze activiteiten willen we een uniek centrumgebied creëren met een levendig en dynamisch milieu. Interactie, ontmoeten en ontspannen staan centraal in dit gebied, waar het draait om cultuur, leisure en kleinschaligere evenementen. Een van de hoofdentrees tot de binnenstad krijgt daarmee een grote opknapbeurt. Daarbij kunnen we ook zo’n 1500 woningen bouwen.

Programma Verbeter Breda
De plannen die we in 2022 samen hebben vastgesteld, gaan we uitvoeren. Dat doen we door er mede voor te zorgen dat er in 2023 een nieuwe, zelfstandige uitvoeringsorganisatie staat. Als partner dragen we ook bij aan de uitvoering daarvan. We werken thematisch en gebiedsgericht om samenhang en verbindingen tussen alle stadsdelen te bereiken. Bij een goede mix van woningen en voorzieningen in de stad spelen ook de grote gebiedsontwikkelingen een belangrijke rol.

Verder gaan we onverminderd door met het vasthouden van de energie in de stad door middel van het Actieplan 2022-2023. De focus ligt daarbij op initiatieven die een duurzaam karakter hebben en, vooruitlopend op het uitvoeringsprogramma, nu al bijdragen aan kansengelijkheid. En we bouwen in 2023 samen met bewoners en maatschappelijke partners verder aan de plannen voor een Bieb 2.0 in Hoge Vucht. 

Programma Gasthuisvelden
In 2023 stellen we de kaders vast voor de verdere ontwikkeling van dit gebied:

Ontwikkeling herinrichting Seeligpark

• We stellen een definitief ontwerp op voor de herinrichting van het Seeligpark. Daarnaast werken we een voorstel uit voor een (vastgoed)strategie voor de defensiepanden.

Herontwikkeling Gasthuisvelden-West (het Belastingkantoor, de rechtbank en de OM-panden, inclusief openbare ruimte en wegen)

• We stellen toetsingskaders op voor het gebied Gasthuisvelden-West. Daarna starten we een aanbesteding voor het voormalige belastingkantoor en de voormalige rechtbank.
• Vanuit onze ambitie ‘Fellenoord Versterken en Verbinden’ stellen we in 2023 integrale inrichtingsplannen op voor de straten in de wijk Fellenoord, de Fellenoordstraat en de Gasthuisvelden, zodat verbinden mogelijk wordt. Daarbij leggen we de verbinding met de herontwikkeling Gasthuisvelden-West.
• Voor de Kadaster-locatie ligt het ontwerp-bestemmingsplan naar verwachting in de 2e helft van 2022 ter inzage. Ook sluiten we een anterieure overeenkomst af met ontwikkelaar BPD. De UWV-locatie The Marker en de Nieuwe Mark zijn projecten in uitvoering. 

Programma CrossMark Breda
Met de provincie werken we verder aan de Samenwerkingsagenda, die in 2021 is vastgesteld door de gemeenteraad en door Provinciale Staten. Die agenda bestaat uit 23 projecten op het gebied van verstedelijking, groen, water en mobiliteit in het centrum van Breda. Daarvoor hebben we onderling afgestemd voor een duurzame stedelijke transformatie. Ten noorden van het spoor komen veel opgaves bij elkaar, vooral in het Havenkwartier en ‘t Zoet. Het Rijk heeft de gezamenlijke spoorzones van Breda, Tilburg en Den Bosch aangewezen als 1 van de 17 grootschalige woningbouwlocaties in Nederland. We werken een gezamenlijk voorstel uit voor deze verstedelijkingsopgave.

In de deelgebieden van CrossMark staan de volgende activiteiten gepland:

CrossMark-Oost/Stationskwartier:

• Uitvoering van het ambitieuze bouwproject 5Tracks met appartementen, kantoren en voorzieningen, inclusief een internationaal hotel en een parkeervoorziening met daarop het Spoorpark.
• Afronding van woonbuurt 3 Hoefijzers Noord, met appartementengebouw De Hendric.
• Voorbereiding van herontwikkeling Harley-locatie met de realisatie van 50 betaalbare woningen.
• Uitvoering van woonbuurt Eureka met ruim 300 woningen en afronding van een haalbaarheidsonderzoek voor de aangrenzende Faam-locatie met hoogstedelijke ambitie (minimaal 300 woningen).

CrossMark-West/Havenkwartier:

• Uitvoering van het gebied de Strip, dat ligt tussen de Speelhuislaan en de Belcrumhaven en loopt vanaf de Minister Kanstraat, Klavers Jansen en Electron tot en met het Backer & Rueb-terrein. Amvest en het Consortium Spoorzone Breda realiseren hier woningbouw, waarbij het industrieel erfgoed geïntegreerd wordt en de creatieve functies en het urban karakter behouden blijven.
• Vaststelling bestemmingsplannen Backer & Rueb en Klavers Jansen om ontwikkelingen mogelijk te maken. Het Consortium Spoorzone Breda (Klavers Jansen) en Amvest (Backer & Rueb) starten met de bouw van de eerste van ruim 600 woningen.
• Gefaseerde uitvoering van een culturele hub in gemeentelijk vastgoed in het gebied Klavers Jansen / Electron, samen met culturele instellingen.
• Realisatie van een functionele en aantrekkelijke openbare ruimte in het Havenkwartier (net als in het Stationskwartier). De herinrichting van de Minister Kanstraat wordt opgeleverd en de doorgetrokken Speelhuislaan wordt bouwrijp gemaakt.
• Voorbereiding van de mobiliteitshub aan de Mark, gekoppeld aan de ontwikkelingen in de Strip.

CrossMark-West/’t Zoet:

• Vaststelling van het ontwikkelperspectief en de ontwikkel- en realisatiestrategie als basis voor ’t Zoet.
• Uitwerking van het stedenbouwkundig kader en de spelregels per deelgebied.
• Inbedding van participatie en gebiedsmarketing als structurele onderdelen van de gebiedsontwikkeling.
• Uitwerking van een samenwerkingsovereenkomst met de provincie over de ontwikkelkaders, de (gezamenlijke) gebiedsorganisatie, de inbreng van gronden en de financiering van de ontwikkelingen, waaronder het voorbereiden van een grondexploitatie.
• Maken van bestuurlijke afspraken met het Rijk over de financiering van grootschalige woningbouwlocaties en versnellingslocaties, en deze nader uitwerken.
• Activeren van placemaking, events en tijdelijke initiatieven, waarbij we heldere kaders aangeven.
• Voorbereiding van de planologische procedures, waaronder een milieueffectrapport (MER).
• Verder uitvoeren van gebiedsonderzoeken. 
• Treffen van civieltechnische voorbereidingen voor de infrastructurele ingrepen (waaronder het watersysteem).
• Voorbereiding van de marktintroductie en de selectieprocedure voor marktpartijen. 

Bavel
Ook in 2023 werken we verder aan het programma Bavel. Daarbij verkennen we nieuwe woon- en werkterreinen, recreatiemogelijkheden, maatregelen voor klimaatadaptatie en de gevolgen voor het Ulvenhoutse bos. We houden daarbij steeds de leefbaarheid in het oog.

• We ronden de gebiedsvisie in 2023 af. Dit doen we samen met het dorp, zodat het draagvlak toeneemt voor de ontwikkelingen die op het dorp afkomen. 
• We zorgen dat de nieuwe multifunctionele accommodatie zo snel mogelijk klaar is. Daarvoor starten we de benodigde procedures op. 
• Bavel-West wordt verder uitgewerkt, in overleg met het dorp. Daarnaast zetten we ons in om de benodigde gronden te verkrijgen.
• We werken een strategie uit voor de realisatie van de plannen, inclusief een financieel overzicht en mogelijke oplossingen voor het stikstofvraagstuk.
• We faciliteren inbreidingslocaties voor woningbouw.
• We zetten de proactieve communicatie met het dorp voort. Dat doen we onder meer via de website over Bavel, de inloop in de Spindel en nieuwsberichten.
• We gaan verder met het verkennen van de mogelijkheden voor de werklocatie.

Oostflank
In de Oostflank zijn volop ontwikkelingen, waaronder een nieuwe eigenaar voor de Koepel. We stellen een programmaplan op voor dit gebied en voeren de eerste verkenningen uit. In 2023 werken we aan een ontwikkelstrategie met een integraal investeringsplan. Daarnaast verkennen we mogelijkheden voor allianties met marktpartijen. Als basis daarvoor dient een koersdocument, waarin we de ambitie voor dit gebied vastleggen. We starten een intensieve omgevingsdialoog met omgevingsmanagement. Verder zetten we ons in om de € 25 miljoen veilig te stellen die het Rijk heeft toegezegd. We onderzoeken een alternatief beleid voor grote(re) evenementen. Ook werken we maatregelen uit voor de bereikbaarheid van het gebied. Een oplossing voor het parkeren op of rond het Chasséveld is daarbij een belangrijke pijler. Daarnaast werken we verder aan bestaande planvormingstrajecten, zoals voor de Molsparking, de Incom en de Koepel.

Wanneer we de doelen en de uitvoeringsagenda hebben uitgewerkt, stellen we ook een risicoparagraaf op. Deze is naar verwachting begin 2023 gereed.

CrossMark
Voor het deelgebied Stationskwartier zijn de belangrijkste risico’s meegenomen in het totaal van de grondexploitaties.
Voor de Strip, de 1e realisatiefase binnen het Havenkwartier, zijn dit de belangrijkste risico’s:

• Het cultuurproject: de gereserveerde middelen van € 3 miljoen zijn vooralsnog onvoldoende voor een haalbaar plan.
• De uitvoering van de mobiliteitshub aan de Mark (de collectieve parkeervoorziening op afstand van diverse functies).
• De realisatie van 655 woningen vóór 2030, conform de eisen van de Woningbouwimpuls (met € 9,9 miljoen subsidie vanuit het Rijk).
• De benodigde cofinanciering vanuit de gemeente: hier moet nog € 5,4 miljoen voor worden vrijgemaakt.

Crossmark - 't Zoet
De ontwikkeling van 't Zoet is groot, complex en langdurig. Daardoor zijn risicomanagement en communicatie cruciaal. Risico's zijn onder andere:

• De financiering over een langere periode en de afhankelijkheid van andere overheden (Rijk, provincie, waterschap).
• De hoogte van de rijksbijdragen is nog niet bekend, maar deze vraagt om cofinanciering, waarvoor de gemeente nog geen dekking heeft.
• De technische complexiteit (met funderingsresten, onderdoorgangen bij het spoor en hoogwaardige openbaar vervoer-verbindingen).
• Milieutechnische belemmeringen (zoals geur, geluid, bodemverontreinigingen en externe veiligheid van transport gevaarlijke stoffen over het spoor).
• Consistentie en een lange adem. Het programma voor komende decennia is nog niet bekend, maar de druk op de woningmarkt is groot. Hierdoor maken we mogelijk te snel plannen, waardoor we inboeten op onze stedelijke ambities.
• De krapte op de arbeidsmarkt. De organisatie is kwetsbaar en het aantrekken van talent en het vasthouden van kwaliteit zijn belangrijke investeringen in de stad.

Gasthuisvelden
Voor het project Nieuwe Mark hebben we een risicokaart opgesteld en zijn ook de beheersmaatregelen in beeld. De risico’s zijn meegenomen in de berekening van de benodigde weerstandscapaciteit.

Oostflank 
Voor de rijksbijdrage van € 25 miljoen wordt een cofinanciering verlangd. Hoe hoog deze is en hoe we die kunnen invullen, gaan we nader onderzoeken wanneer we het investeringsplan opstellen. Vooruitlopend daarop kunnen we de bouwkosten al aanmerken als een risico. Die kosten stijgen momenteel fors en hebben daarmee veel invloed op de haalbaarheid van onze plannen. Daarbij worden deze investeringen over een dermate lange periode ingevuld, dat er een uitdaging ligt om tot een crisisbestendige strategie te komen. Bij het investeringsplan werken we ook een risicokaart met beheersmaatregelen uit. De financiële consequenties hiervan nemen we op in onze weerstandscapaciteit.

Voor dit thema zijn geen indicatoren van toepassing.

Cultuur
Met ons cultuurbeleid geven we een impuls aan het maken, presenteren en beleven van een waardevol en divers aanbod aan kunst en cultuur. Zo vergroten we de aantrekkingskracht van Breda om te wonen, te werken, te beleven en te bezoeken. De culturele organisaties en makers in Breda zijn de coronacrisis nog niet te boven. We ondersteunen de sector bij het herstel.

Cultureel erfgoed
Onze erfgoedvisie ‘Grondstof voor de toekomst’ bevat een brede benadering van het erfgoed. De visie heeft 4 hoofddoelen:

• Versterken van de erfgoedbeleving en vergroten van de toegankelijkheid van het erfgoed voor bewoners en bezoekers.
• Zo veel mogelijk kennis vergaren over het Bredase erfgoed en deze delen met de stad.
• Zorgvuldig behoud, beheer en bescherming van ons erfgoed.
• Erfgoed als onderlegger voor de (her)ontwikkeling van de fysieke leefomgeving.

Het project Collectie Breda presenteert een selectie van het belangrijkste erfgoed en de belangrijkste verhalen aan het grote publiek. Daarmee is het project een middel om focus aan te brengen in onze doelstellingen, waardoor we onze mensen en middelen effectief kunnen inzetten.

Cultuur 
De 6 speerpunten uit onze cultuurvisie staan nog overeind. Deze zijn als volgt:

• We versterken de verbinding met cultuur en andere sectoren. 
• We richten ons op een versteviging van het aanbod aan professionele kunsten met een landelijke uitstraling. 
• We bevorderen activiteiten op het vlak van internationale uitwisseling en activiteiten die bijdragen aan de internationale profilering van Breda. 
• We continueren de ontwikkeling van het Havenkwartier als culturele hotspot van Breda. 
• We investeren in een versterking van het aanbod aan kunst en cultuur in de publieke ruimte. 
• We investeren in de toekomstbestendigheid van de sector. 
  In 2022 hebben we overleg gevoerd met het veld. Daaruit hebben we de conclusie getrokken dat het van groot belang is om te investeren in een wendbare en weerbare culturele sector en om de sociaal-maatschappelijke waarde van cultuur te versterken. Hetzelfde geldt voor kunst en cultuur in ruimtelijke en stedelijke ontwikkelingen. In 2023 zetten we deze lijn voort.

Intrinsieke waarde (investeren in de cultuursector, en haar wend- en weerbaarheid)
We versterken en ondersteunen de sector en richten ons daarbij op (internationale) zichtbaarheid en samenwerking. We blijven samenwerken met onze partners in BrabantStad en zetten onze subsidies optimaal in. De subsidies voor professionele instellingen die 4-jarig ondersteund worden, lopen in 2023 gewoon door. De 2-jarige regeling gaat in 2023 opnieuw van start. Daarnaast kunnen organisaties een beroep doen op de 1-jarige regeling en projectsubsidies. Ook de makersregeling zetten we voort.

Sociaal-maatschappelijke waarde
Daarnaast besteden we aandacht aan cultuureducatie, cultuurparticipatie en cultuurbeoefening in de breedte. We zetten in op (betere) verbindingen tussen cultuurpartners en de zorg- en welzijnsinstellingen in de stad. Ook versterken we verbanden met andere beleidsterreinen, zoals het onderwijs, jeugd(preventie) en Verbeter Breda. We hebben subsidies beschikbaar voor amateurkunst en starten een toegankelijke subsidieregeling voor urban culture.

Ruimtelijk-economische waarde 
Kunst en cultuur behouden ook een belangrijke rol in onze ruimtelijke en stedelijke ontwikkelingen. We geven cultuur de ruimte binnen CrossMark en blijven nauw betrokken bij de ontwikkeling van CrossArts (het Kunsthal-initiatief). In de Strip, de 1e fase van het Havenkwartier, werken we aan de culturele hotspot Klavers Jansen. Ook werken we aan projecten in de publieke ruimte, zoals de kunst op het Marga Mincoplein, een talentontwikkelingsproject in samenwerking met KOP en Kunstloc, een project in de vitrines van het NS-station en de herdenking van de afschaffing van de slavernij. 
Tot slot gaan we aan de slag om een nieuwe cultuurvisie te ontwikkelen. Hierbij betrekken we de cultuursector en (beoogde) partners uit andere beleidsdomeinen.

Cultureel erfgoed
Algemeen:
Naast het uitvoering geven aan de concrete beleidsdoelen uit de erfgoedvisie, zijn de volgende activiteiten van belang:

• We geven het accountmanagement voor de erfgoedpartijen in de stad opnieuw vorm (inrichting naar type partij, vaste contactpersoon, duidelijke taakomschrijving).
• We adviseren inhoudelijk op subsidieaanvragen en -verantwoordingen m.b.t. erfgoed.
• We stellen jaarlijks een uitvoeringsprogramma op in het kader van de Omgevingswet.
• We organiseren een erfgoedoverleg (met professionele partijen).
• We nemen deel aan de erfgoedtafel (met vrijwillige organisaties).
• We nemen deel aan landelijke en regionale samenwerkingen, zoals Van Gogh Nationaal Park en de Zuiderwaterlinie.
• We passen ons erfgoedbeleid aan op grond van het Europese project WAVE (voor kennisuitwisseling over het beleid rondom water en erfgoed).

Collectie Breda
We werken de startnotitie uit in een concreet projectplan met aandacht voor:

• De registratie en digitalisering van onze eigen collecties.
• De begeleiding van externe collectie-eigenaren bij de registratie en digitalisering.
• Een werkwijze die aansluit bij Erfgoed Brabant.
• Een werkwijze die rekening houdt met de benodigde actualisering van het huidige Erfgoedweb.
• Een toegankelijke ‘voorkant’ voor iedereen.

Erfgoed, een beleving

• We stellen een plan van aanpak op om erfgoed en evenementen sterker aan elkaar te koppelen.
• We zijn opdrachtgever van belangrijke publieksactiviteiten (zoals open monumentendagen, Nassaudag en archeologiedagen).
• We dragen bij aan de uitvoering van de publieksactiviteiten.

Erfgoed, een bron van kennis

• We stellen een gerichte lokale onderzoeksagenda op vanuit belangrijke leemten in onze kennis.
• We verzorgen, via de cultuur en erfgoed educatielijn van de Nieuwe Veste, archeologielessen op scholen en ontvangen deze leerlingen vervolgens ook in het depot aan Riethil 12.
• We voeren thematische inventarisaties van ons erfgoed uit (zoals begraafplaatsen en archeologisch onderzoek).
• We ronden het project WAVE af.

Erfgoed, we zorgen er goed voor

• We stellen een plan van aanpak op voor de plaatsing van het Begijnhof op de Werelderfgoedlijst.
• We beheren onze archeologische collectie.
• We zijn het bevoegd gezag voor archeologie.
• We wijzen gemeentelijke monumenten aan.
• We ronden de kerkenvisie waarin met betrokkenen naar belangrijke thema’s voor de toekomst van kerkgemeenschappen en -gebouwen wordt gekeken, af.

Erfgoed, altijd in ontwikkeling

• We ontwikkelen beleid voor duurzame monumentenzorg.
• We ontwikkelen beleid voor erfgoed en veiligheid.
• We adviseren binnen ruimtelijke ontwikkelingsprojecten (gebiedsontwikkeling, omgevingsplannen en omgevingsvergunningen).
• We geven uitvoering aan het archeologisch veldwerk dat in het kader van ruimtelijke ontwikkelingen wettelijk voorgeschreven is en aan alle werkzaamheden die daaruit voortvloeien (denk aan digitale en fysieke deponeringen bijvoorbeeld) . 

De cultuursector is de coronacrisis nog niet te boven en financieel herstel is onvoorspelbaar. Dit komt onder meer door de verspreiding van het virus en het (investerings)gedrag van bezoekers. Om te kunnen investeren in jongerencultuur hebben we rijksmiddelen nodig, waarvan op het moment van schrijven nog onduidelijk is wanneer we die ontvangen. Dat maakt het lastig om in te spelen op ontwikkelingen.

Onderwijsvisie
Als gemeente zorgen we voor de juiste randvoorwaarden voor goed onderwijs. Veerkracht, kansengelijkheid en talentontwikkeling staan daarbij centraal. Daarvoor werken we samen binnen de regio en in de stad.

Deltaplan Onderwijs en Arbeidsmarkt
De arbeidsmarkt verandert snel en we willen klaar zijn voor de banen van de toekomst. Daarom zijn een goede aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt en om- en bijscholing cruciaal. In 2023 stellen we samen met het beroepsonderwijs, het hoger onderwijs en het bedrijfsleven een Deltaplan Onderwijs en Arbeidsmarkt op. Meer hierover staat omschreven in het Thema Stimuleren economische ontwikkeling in Breda. 

Breda studentenstad
Breda is een kennisstad, met een unieke mix van mbo, hbo, de Koninklijke Militaire Academie (KMA) en de Nederlandse Defensie Academie (NLDA). We zijn trots op de vele studenten die kennis en dynamiek in de stad brengen. De ambities van Breda als (internationale) studentenstad richten zich op een warm welkom en een goede landing in de stad. Zo zorgen we ervoor dat studenten zich blijvend vestigen in Breda of na hun studie als toegewijde ambassadeur van de stad vertrekken. Daarnaast zien we dat studenten nieuwe kennis naar de stad brengen. Die zetten we graag samen in.

Taal en laaggeletterdheid 
Om mee te kunnen doen, is taalbeheersing belangrijk. We willen dat Breda zich bewust is van laaggeletterdheid in de samenleving en dat inwoners, organisaties en doorverwijzers weten dat ze er iets aan kunnen doen. Ook regionaal pakken we laaggeletterdheid aan. In West-Brabant bundelen we de krachten met een regionale aanpak van laaggeletterdheid: Dromen, Durven, Doen! Aanpak laaggeletterdheid – Regionaal plan 2020-2024.

Onderwijshuisvesting 
Via BreedSaam en Building Breda hebben het primair, speciaal en voortgezet onderwijs de regie over (vervangende) nieuwbouw en het onderhoud van schoolgebouwen. In 2023 verwachten we dat de beschikbare middelen worden ingezet voor nieuwbouw en renovatie. Zo voldoet de gemeente aan haar zorgplicht. Daarbij letten we ook op de luchtkwaliteit. De precieze besteding van deze middelen is onderwerp van gesprek met de schoolbestuurders en de coöperatiebesturen. We motiveren scholen om hun gebouwen zo breed mogelijk in te zetten voor anderen. Voor het bewegingsonderwijs zoeken we met de scholen naar een optimale benutting van de capaciteit. Tot slot houden we oog voor duurzaamheid, gezondheid en groen.

Onderwijsvisie
We ontwikkelen deze bestuursperiode, samen met partners uit de stad, een onderwijsvisie. Hierbij nemen we de lessen uit de coronatijd en de personeelsproblematiek mee. We kijken daarnaast naar input van buiten, zoals de Beroepsagenda West-Brabant en de economische visie van Breda. We blijven samenwerken met het onderwijs via het Urban Living Lab en de City Deal Kennis Maken. Het bestuurlijk onderwijsoverleg met het mbo en het hoger onderwijs zetten we voort.

Breda studentenstad
We willen aantrekkelijk blijven voor studenten; zij zijn de toekomst van de stad. Daarom blijven we in gesprek met studenten, onder andere via de Studentenunie. We zien Breda als een internationale speler binnen het onderwijsveld. Via Breda Internationals blijven we met internationale studenten in gesprek. Ook werken we samen met het onderwijs, bijvoorbeeld door het HBO Introfestival mogelijk te maken. Om studenten wegwijs te maken en een netwerk op te laten bouwen, organiseren we met de hogescholen en het mbo het GoodMood-evenement.

Taal en laaggeletterdheid
Verschillende partijen spelen een belangrijke rol in de taalbeheersing van volwassenen in Breda. Ook regionaal werken we samen in de aanpak van laaggeletterdheid. Er is aanbod voor mensen die moeite hebben met lezen, schrijven, rekenen en digitale vaardigheden. Tegelijkertijd werken we aan de bewustwording van laaggeletterdheid bij organisaties en inwoners, waardoor we ons bereik vergroten. Concrete uitwerkingen zijn onder andere de website Taal West-Brabant, activiteiten tijdens de week van Lezen en Schrijven (en de maand daarna), en ‘herkennen doorverwijzen’ bij organisaties.

Onderwijshuisvesting 
We maken goede meerjarige afspraken over de huisvesting van het onderwijs, zodat de capaciteit en de kwaliteit gewaarborgd zijn. Daarbij willen we schoolgebouwen breed inzetten binnen de Bredase samenleving. Daarnaast zetten we in op groene schoolpleinen en toekomstigbestendig bouwen. We hebben speciale aandacht voor goede ventilatie in bestaande scholen. Vanaf 2024 maken we structureel € 1,4 miljoen beschikbaar voor onderwijshuisvesting.

Het is voor BreedSaam, Building Breda en de gemeente een uitdaging om meerjarige afspraken te maken vanwege de sterk veranderende markt en het wijzigende overheidsbeleid. Daarom ontwikkelen we mogelijkheden om tussentijds bij te kunnen sturen. Onderwijshuisvesting staat nu op afstand. De komende jaren willen we die afstand verkleinen om samen met de schoolbesturen het juiste te kunnen doen voor de scholen in onze stad en dorpen.

De komende jaren maken we een aantal grote transities door. Gelukkig staan we er als gemeente niet alleen voor. Het Rijk wordt zich steeds bewuster van het belang van een intensievere samenwerking met gemeenten en de rol die wij als lokale overheid hebben om grote transities te voltooien en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken. Breda sluit zich goed aan bij landelijke programma’s en de komende jaren intensiveren we deze samenwerking. We kijken welke initiatieven vanuit het Rijk passen bij onze ambities, maar durven ook het gesprek te voeren over wat wij als samenleving verwachten van onze landelijke overheid.

Een grotere bestuurlijke slagkracht maakt het makkelijker om samen grotere opgaven te definiëren en de oplossingen die wij zien met de provincie, het Rijk en Europa te bespreken. Afhankelijk van de situatie zetten we in op de schaal die het meest effectief is. Daarbij kiezen we voor actieve rollen in de VNG, de G40 en andere vertegenwoordigende organen. Zo kunnen we de belangen van Breda beter dienen. We zien dat dit voordelen oplevert voor Breda.

Daarnaast willen we het vertrouwen in de overheid de komende jaren verstevigen. Als alle bevolkingsgroepen vertrouwen hebben en meedoen, dan is er meer saamhorigheid en eensgezindheid. Als daarentegen bepaalde groepen aan de kant staan, en wantrouwend staan tegenover de samenleving en overheid dan komt daarmee de sociale cohesie onder druk te staan. Het afhaken op grotere schaal ligt op de loer. 

Dit zal niet eenvoudig zijn; vertrouwen geven en vertrouwd worden vergt investeringen van alle spelers in onze lokale democratie. Verschillen van inzicht en tegengestelde meningen horen bij onze democratie en samenleving. Ze vormen de basis voor een goed gesprek over de inhoud. Een gesprek dat we omarmen, zeker gezien de huidige tijdgeest. Zo komen we samen tot betere inzichten, waarbij ‘goed doen’ op meerdere manieren kan plaatsvinden. 

Vanuit het Verhaal van Breda zetten we onze prettige samenwerking met Tilburg voort. Vanuit de pijlers Groen, Grenzeloos en Gastvrij werken we verder binnen de regionale en (inter)nationale netwerken. Dat doen we op 5 niveaus:

1. Stedelijke Regio Breda Tilburg (SRBT). 
2. G40/VNG.
3. Subregio de Baronie.
4. Overige regionale samenwerkingen.
5.  Externe betrekkingen.

1. Stedelijke Regio Breda Tilburg (SRBT)
Eind 2022 is het eerste deel van het Verstedelijkingsakkoord SRBT vastgesteld. Parallel daaraan is een woondeal uitgewerkt. In 2023 wordt het akkoord afgerond en verschuift de focus naar de uitvoering van de afspraken met het Rijk, de provincie en de waterschappen. Daarnaast is een verkenning uitgevoerd voor een nieuw (aanvullend) economisch perspectief. In 2023 worden hiervoor de eerste proeftuinen opgestart.
Binnen diverse inhoudelijke thema’s willen we de bestaande samenwerking verdiepen en verbreden. We willen een vernieuwend samenwerkingsarrangement ontwikkelen tussen beide steden en stedelijke regio's, waarover we ook in gesprek zijn met het Rijk (BZK). Daarbij willen we de samenwerking goed regelen en tegelijkertijd een zekere mate van flexibiliteit behouden.

2. G40/VNG
Met de strategische agenda’s van de G40 en de VNG blijven we ook in 2023 voor verschillende thema’s lobbyen bij de Tweede Kamer. Samen met andere gemeenten staan we voor een verruiming en een eerlijkere verdeling van de beschikbare middelen. Wij ondersteunen dit standpunt vanuit de posities die onze bestuurders bekleden binnen de G40 en de VNG.

3. Subregio de Baronie
De bestuurlijke verkenner bracht in 2021 een advies uit over de mogelijke samenwerking binnen subregio de Baronie. De Regionale Investeringsagenda regio Breda (RIA) versnelde dit proces. Onze buurgemeenten zoeken steeds meer de samenwerking op. Ook ondersteunen zij onze inspanningen om de provincie, het Rijk en Europa te koppelen aan het behalen van onze ambities. Een intensievere samenwerking tussen de 10 Baronie-gemeenten lijkt voor de hand te liggen. We gaan hiermee verder en geven er samen met onze buurgemeenten vorm en inhoud aan.

4. Overige regionale samenwerkingen
Regio West-Brabant (RWB)
Binnen Regio West-Brabant werken we met 15 andere gemeenten samen om het economisch vestigingsklimaat in West-Brabant te versterken. In de Economic Board West-Brabant stellen we samen met kennisinstituten en het bedrijfsleven onze economische visie vast met bijbehorende doelen. Als gemeenten stimuleren we een sterk vestigingsklimaat door opgaven op het gebied van economie, arbeidsmarkt, ruimte en mobiliteit in samenhang met elkaar aan te pakken.

Regio voor Regionale Energiestrategie 
In 2023 wordt er een geactualiseerde Regionale Energiestrategie (RES) gemaakt. We bekijken of deze volledig vernieuwd moet worden of dat een voortgangsrapportage volstaat. De netcongestie (voor afname en teruglevering) vertraagt de uitvoering van deze RES en vraagt om innovatieve oplossingen. Daarnaast komt er meer aandacht voor de warmtetransitie. We verkennen de mogelijkheden van een (boven)regionaal warmtenet, met daarbij een verkenning van de bronnen en de strategie.

Provincie
We werken verder aan de 23 projecten die in 2021 zijn vastgesteld in de samenwerkingsagenda met de provincie. Door de projecten op het gebied van verstedelijking, mobiliteit, groen en water beter op elkaar af te stemmen, dragen we bij aan een duurzame transformatie in het centrumgebied van Breda. Veel projecten komen samen ten noorden van de spoorlijn in het Havenkwartier en ’t Zoet.

BrabantStad
De partners in BrabantStad ontwikkelen een perspectief voor hun samenwerking in de bestuursperiode 2022-2026. Dat doen ze aan de hand van de evaluatie van de Stedelijke agenda BrabantStad.

5. Intensiveren externe betrekkingen
Externe betrekkingen dragen bij aan de realisatie van onze ambities. Daarom zetten we onze bestaande netwerkposities voort. Daarnaast bouwen we in 2023 actief door aan onze externe betrekkingen (public affairs) en aan effectieve netwerk- en lobbykracht in Den Bosch, Den Haag en Brussel. De lobby voor Bredase dossiers organiseren we zo veel mogelijk samen met partijen in de stad, de regio, BrabantStad, en in G40- en VNG-verband.
 
De komende periode ligt het accent van de Haagse lobby op extra investeringen in bestuurlijke en hoog-ambtelijke contacten met ministeries en kennismakingen met (Brabantse) Kamerleden. Dat doen we vanuit de verschillende Bredase lobbydossiers en de kansen die wij signaleren vanuit het nieuwe bestuursakkoord en de actualiteit. 
 
We onderhouden bestaande relaties en gaan nieuwe aan, waarbij in 2023 extra aandacht uitgaat naar Europa en specifiek naar Vlaanderen. We willen Breda verder positioneren en profileren in Brussel en binnen de EU. Om dat te bereiken, verbinden we onze groene, gastvrije en grenzeloze ambities met de Europese topprioriteiten Green Deal, Europe fit for Digital Age en European Economy that Works for People. Een duurzame Europese toekomst vormt de rode draad binnen deze 3 EU-thema's. Op die manier willen we kansen voor Breda verzilveren, zoals externe cofinanciering, samenwerking én kennisdeling met externe partners en stakeholders, nationaal en internationaal.

Binnen de (toegepaste) technologie en creatieve industrie blijven we de juiste verbindingen leggen in Europa, met steden en regio’s met een vergelijkbaar krachtig economisch cluster. We onderzoeken nieuwe kansen in de zorg, logistiek en agrofood om de werkgelegenheid te stimuleren.

Verstevigen vertrouwen
We onderzoeken hoe we het vertrouwen van inwoners in de overheid en samenleving onderling kunnen verstevigen. Op basis van een startnotitie formuleren we stappen, waarbij we inzetten op een vernieuwende en inspirerende aanpak. Lopende onderzoeken nemen we hierin mee.

Steeds meer onderwerpen worden op regionale schaal uitgewerkt. Wonen, bedrijventerreinen, bereikbaarheid, energietransitie – alleen samen komen we tot keuzes. Onze ambitie is om de regionale samenwerking meer in overeenstemming te brengen. Als we hier niet in slagen, is dat een risico.

Door de krappe arbeidsmarkt bestaat het risico dat onze samenwerkingspartners en wijzelf onvoldoende menskracht hebben om onze gezamenlijke doelstellingen uit te voeren.

Door de sectorale financiering vanuit het Rijk voor opgaven als woningbouw en klimaat ontstaan mogelijk knelpunten voor een integrale regionale samenwerking. Voor sommige opgaven belandt de financiering in steeds verschillende afgebakende regio’s, waardoor de samenwerking moeilijker wordt.