Toelichting vlottende activa

De gronden in exploitatie hebben betrekking op 19 grondexploitaties. Begin 2022 hadden we 16 lopende grondexploitaties. Gedurende het jaar 2022 openden we 3 nieuwe grondexploitaties. Eind 2022 liquideerden we 4 grondexploitaties, waardoor op het einde van het jaar het totaal aantal grondexploitaties 15 bedroeg. De grondexploitaties namen in 2022 in waarde af van € 44,1 miljoen naar € 29,1 miljoen. De mutaties betreffen de gerealiseerde baten, met name verkoopopbrengsten en lasten, zoals kosten waaronder bouw- en woonrijpmaken, honoraria en rentekosten.

In de onderstaande tabel is de boekwaarde per grondexploitatie weergegeven, het jaar van afronding en het geraamd resultaat op eindwaarde:

De mutaties in de boekwaardes van de grondexploitaties worden hieronder toegelicht.

Grondexploitaties Cross Mark

• De boekwaarde van de grondexploitatie Stationskwartier nam toe met € 0,3 miljoen door kosten van woonrijpmaken voor (afrondende) werkzaamheden aan de Stationslaan, honoraria en rente.
• Voor de grondexploitatie Klavers Jansen nam de boekwaarde toe met € 0,4 miljoen. Sloopkosten (€ 0,4 miljoen) en honoraria (0,1 miljoen) zorgden voor een toename, de ontvangst van reserveringsvergoedingen (€ 0,1 miljoen) leidde tot een geringe afname. 

Grondexploitaties Werken

• De grondexploitatie Markpark werd eind 2022 afgesloten. Het resultaat van € 1,753 miljoen negatief is eind 2022 ten laste van de voorziening grondexploitaties gebracht.
• De overheveling van een bedrijfskavel van de geliquideerde grondexploitatie Markpark leidde tot een toename van de boekwaarde van het Verzamelcomplex bedrijventerreinen met € 0,16 miljoen.
• De boekwaarde van de grondexploitatie Werkdonken nam af met € 1,1 miljoen. De uitgifte van twee bedrijfskavels zorgden voor een daling van de boekwaarde met € 1,4 miljoen. Rentekosten en honoraria (€ 0,1 miljoen) en tussentijdse winstneming (€ 0,2 miljoen) leidden tot een lichte toename van de boekwaarde van € 0,3 miljoen. 
• Voor de grondexploitatie Rithmeesterpark nam de boekwaarde af met € 3,4 miljoen. Vier verkooptransacties gaven een afname van de boekwaarde met € 4,6 miljoen te zien. Investeringen leidden tot een stijging van de boekwaarde van € 1,2 miljoen, ondermeer door bouw -en woonrijp maken (€ 0,8 miljoen), rente en honoraria (€ 0,2 miljoen) en tussentijdse winstneming van (€ 0,2 miljoen).  
• De afname van de boekwaarde voor de grondexploitatie Druivenstraat met € 6,3 miljoen was het gevolg van de verkoop van het perceel aan de provincie. 

Grondexploitaties Wonen

• De boekwaarde van de grondexploitatie Verzamelcomplex wonen nam iets af. Dit werd veroorzaakt door een correctie van € 0,1 miljoen op eerdere genomen tussentijdse winstnemingen in voorgaande jaren.
• De toename van de boekwaarde van de grondexploitatie Eikberg met € 0,7 miljoen werd veroorzaakt door kosten woonrijpmaken.
• De grondexploitatie Wisselslag werd eind 2022 afgesloten. Het resultaat van circa € 1,9 miljoen negatief werd eind 2022 ten laste van de voorziening grondexploitaties gebracht.
• Kosten voor woonrijpmaken leidde tot een toename van de boekwaarde van de grondexploitatie Adriaan Klaasen Landgoed met € 0,9 miljoen. 
• De meerwaarderegeling zorgde voor een extra opbrengst in de grondexploitatie Waterdonken en daarmee een afname van de boekwaarde met € 0,2 miljoen. 
• De boekwaarde van de grondexploitatie Bouverijen nam af met € 2,6 miljoen. Opbrengsten van uitgifte van gronden en kavels zorgden voor een afname van de boekwaarde van € 4,3 miljoen. Investeringskosten van woonrijpmaken van deelgebieden (€ 1,3 miljoen) en honoraria en rente (€ 0,4 miljoen) leidden tot een toename van de boekwaarde met € 1,7 miljoen).
• De grondexploitatie Meulenspie werd eind 2022 afgesloten. Het negatieve resultaat van € 0,7 miljoen werd ten laste van de voorziening grondexploitaties gebracht.
• Ook de grondexploitatie Hoge Gouw werd eind 2022 geliquideerd, het positieve resultaat bedroeg € 0,1 miljoen.
• De geringe toename van de boekwaarde van de grondexploitatie Westerhagelaan-Muizenberglaan werd veroorzaakt door honoraria en rentekosten. 
• De grondexploitaties Calandstraat middenhuur, Waregemstraat middenhuur en Meulenspie middenhuur zijn in 2022 geopend. De boekwaardes van deze grondexploitaties zijn in hoofdzaak opgebouwd uit de inbrengwaarde van gronden en honoraria.

Het geraamde totale resultaat van de grondexploitaties op eindwaarde bedraagt € 9,0 negatief. Zes grondexploitaties hebben tezamen een negatief resultaat op eindwaarde van € 14,9 miljoen; dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de grondexploitaties Bouverijen en Stationskwartier. Negen grondexploitaties hebben een positief resultaat op eindwaarde, het totaalbedrag bedraagt € 5,9 miljoen.

De grondexploitaties worden in de komende jaren afgerond, de laatste grondexploitatie naar verwachting eind 2026 . 

Winstnemingen op bouwgronden
Rekening is gehouden met een tussentijdse winstneming van € 0,45 miljoen in vijf grondexploitaties. De winstneming is gebaseerd op de Percentage of Completion (POC) methode. De winst moet worden genomen bij grondexploitaties ongeacht een negatieve of positieve boekwaarde. Als winstnemingsformule geldt het percentage in de voortgang in de kosten, vermenigvuldigd met het percentage in de voortgang van de opbrengsten, vermenigvuldigd met het verwachte positieve resultaat op eindwaarde, gecorrigeerd voor projectspecifieke risico's. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. 

De nog te maken kosten in de lopende grondexploitaties vanaf 2023 bedragen in totaal € 21,7 miljoen. Deze kosten zijn opgebouwd uit:

De post bouw- en woonrijp maken vormt met een aandeel van 82% de grootste kostenpost. Honoraria (dit zijn de kosten voor ambtelijke inzet) is een post die hiermee direct samenhangt; deze post bedraagt 11% van het totaal.
Kijkend naar de afzonderlijke grondexploitaties dan is 2/3 deel van de nog te maken kosten opgenomen in de grondexploitaties Bouverijen (€ 8,0 miljoen), Klavers Jansen (€ 3,4 miljoen), Ritmeesterpark €1,8 miljoen en Stationskwartier eveneens € 1,8 miljoen. 

De nog te realiseren opbrengsten vanaf 2022 bedragen in totaal € 45,3 miljoen, bestaande uit de volgende categorieën:

De grondopbrengst woningbouw en bedrijventerreinen zijn de grootste posten, tezamen vormen deze 90% van het totaal. Voor kantoren bedraagt het aandeel 6 % van het totaal. 
Als wordt gekeken naar de afzonderlijke categorieën, dan is het beeld als volgt:
De grondopbrengsten voor woningbouw zijn voornamelijk nog te realiseren in de grondexploitatie Bouverijen (€ 10,0 miljoen) en Stationskwartier en Klavers Jansen (€ 7,6 miljoen). De grondopbrengsten voor bedrijventerreinen zijn grotendeels nog te behalen in de grondexploitatie Rithmeesterpark (€ 7,4 miljoen) en Werkdonken (€ 4,4 miljoen). Voor kantoren zijn de grondopbrengsten voornamelijk te realiseren in de grondexploitatie Stationskwartier (€ 2,5 miljoen).

Voor verliesgevende grondexploitaties moet conform het BBV direct een voorziening worden getroffen. Het is een keuze van de gemeente om deze voorziening te waarderen tegen eindwaarde of tegen contante waarde. De gemeente heeft gekozen voor de waardering op eindwaarde.

De hoogte van de voorziening is gebaseerd op de herzieningen van de grondexploitaties met een verwacht negatief resultaat. De herzieningen bevatten aannames ten aanzien van de verwachte kosten en opbrengsten. Uitgangspunt voor de berekeningen is het zogenaamde "midcase-scenario". Daarmee is de huidige waardering tot stand gekomen op basis van de beste inschatting van het tijdstip van het opstellen van de herziening. De waardering is dus een inschatting, de realisatie kan afwijken van de verwachting.

In onderstaande tabel zijn de mutaties in de voorziening per grondexploitatie weergegeven:

De voorziening nam af van € 18,5 miljoen met € 3,6 miljoen naar € 14,9 miljoen. Omdat de negatieve grondexploitaties zich als geheel financieel nadelig ontwikkelden, verhoogden we de voorziening met € 0,8 miljoen tot € 19,3 miljoen (eind 2022). In 2022 hebben we 3 grondexploitaties met een negatief saldo afgerond, waarvoor de voorziening nodig was. Eind 2022 had de voorziening een omvang van € 14,9 miljoen.

De verhoging van de voorziening in 2022 van in totaal € 0,8 miljoen is opgebouwd uit de volgende mutaties:

• Stationskwartier: de grondexploitatie verslechterde met € 0,9 miljoen. Dit kwam vooral door het negatieve effect van de nieuwe rekenparameters en door een rentenadeel door vertraging bij de gronduitgifte in het laatste deelplan.
• Klavers Jansen: de grondexploitatie verbeterde met € 0,3 miljoen. Door lager uitvallende sloopkosten en saneringskosten werd het negatieve effect van de nieuwe rekenparameters meer dan gecompenseerd.
• Bouverijen: de grondexploitatie een verbeterde met € 0,2 miljoen. Hoger getaxeerde opbrengsten compenseerden het gezamenlijke negatieve effect van de nieuwe rekenparameters en de gestegen kosten van het woonrijp maken. 
• Adriaan Klaassen Landgoed: de grondexploitatie verslechterde met € 0,2 miljoen, vooral door hogere kosten bij het bouw- en woonrijp maken.
• Markpark: de grondexploitatie verslechterde met € 0,2 miljoen. De laatste kavel was nog onverkocht en overgebracht naar het Verzamelcomplex Bedrijventerrein. De grondopbrengst van deze (geliquideerde) grondexploitatie daalde daardoor.
• Waregemstraat: een nieuwe grondexploitatie met een negatief resultaat van € 0,1 miljoen. Dit was geen verslechtering van het plan zelf, maar doordat we deze grondexploitatie voor het eerst hebben opgenomen in de lijst van actieve grondexploitaties, komt het negatieve saldo eenmalig ten laste van het resultaat op grondexploitatie.

Eind 2022 sloten we 3 grondexploitaties met een negatief resultaat af: Markpark, Wisselslag en Meulenspie. Een bedrag van € 4,4 miljoen werd ingezet om die 3 negatieve saldi af te dekken.

Onder de voorraad overige grond- en hulpstoffen zijn opgenomen de af te stoten objecten gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of huidige marktwaarde. De voorraad is eind 2022 in waarde afgenomen met € 2,9 miljoen als gevolg van verkopen van een aantal gronden.

Als de boekwaarde hoger is dan de huidige marktwaarde, treffen we een voorziening (duurzame waardevermindering). De waardering wordt jaarlijks beoordeeld en aangepast aan de marktwaarde. Wanneer de marktwaarde lager is dan de boekwaarde, wordt een voorziening duurzame waardevermindering gevormd om de boekwaarde te verlagen. Als er in het verleden een voorziening duurzame waardevermindering is gevormd, valt de voorziening (gedeeltelijk) vrij wanneer de marktwaarde is toegenomen.
De voorziening is in 2022 met € 0,3 miljoen afgenomen. Deze afname heeft een directe relatie met de hiervoor genoemde verkopen van gronden. De voor deze gronden gevormde voorziening duurzame waardevermindering is komen te vervallen. 

Ingevolge de regelgeving worden de debiteuren op openbare lichamen apart getoond op de balans. Het saldo ultimo 2022 bestaat voornamelijk uit diverse uiteenlopende afrekeningen met gemeentes in de regio per balansdatum. 

De post debiteuren is ultimo 2022 zo'n 8% hoger ultimo 2021. De voorziening dubieuze debiteuren is nagenoeg gelijk gebleven. Ten opzichte van de totaal openstaande debiteuren wordt een lagere debiteurenvoorziening noodzakelijk geacht dan een jaar eerder.

De debiteurenvorderingen ingevolge de Wwb/BUIG zijn eind 2022 € 0,4 miljoen lager zijn ten opzichte van een jaar eerder. Voor deze debiteurenvorderingen wordt ook een lagere voorziening van € 0,2 miljoen noodzakelijk geacht. 

Eind 2013 is het verplicht schatkistbankieren ingevoerd. Vanaf dat moment zijn alle decentrale overheden (w.o. de gemeenten) verplicht om hun overtollige middelen in de schatkist aan te houden. Dit is een rekening-courant verhouding met het Rijk. Eind 2022 bedroeg het saldo op deze rekening-courant rekening € 32 miljoen. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de financieringsparagraaf.

Het resterende nog te vorderen saldo van € 1,3 miljoen inzake Juzt begin 2022 is in 2022 volledig afgewikkeld. 

De overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen per ultimo 2022 (€ 56,6 miljoen) zijn ten opzichte van ultimo 2021 (€ 45,9 miljoen) € 10,6 miljoen hoger. Deze post bestaat ultimo 2022 onder meer uit de nog te ontvangen declaratie btw-compensatiefonds over 2022 van € 29,7 miljoen (2021: € 27,4 miljoen), nog te ontvangen rente op uitgeleende gelden van € 3,5 miljoen (2021: € 3,8 miljoen), nog te ontvangen gemeentefondsuitkering van € 7,2 miljoen (2021: € 3,5 miljoen), en nog te verrekenen posten in het kader van jeugdzorg in de regio van € 2,4 miljoen (2021: € 2,8 miljoen).

Conform gewijzigde regelgeving worden verhaalbare kosten, nog te verhalen kosten en nog te verrekenen kosten inzake de faciliterende grondexploitaties vanaf boekjaar 2019 apart getoond in de toelichting onder de post overlopende activa.

De nog te ontvangen voorschotten van Europese overheidslichamen, van het Rijk en van overige Nederlandse overheidslichamen, zijn in onderstaand verloopoverzicht gespecificeerd per regeling weergegeven. 

Dit betreffen toegezegde subsidies met een specifiek bestedingsdoel, waarvoor in de jaren tot en met het verslagjaar wel prestaties zijn geleverd, maar die pas achteraf met de subsidieverstrekker kunnen worden afgerekend. De nog te ontvangen voorschotten worden uitgesplitst naar nog te ontvangen voorschotten van Europese overheidslichamen, van het Rijk, en van overige Nederlandse overheidslichamen. Deze worden in onderstaand verloopoverzicht gespecificeerd per regeling weergegeven.

De vorderingspositie van de van overheidsinstellingen nog te ontvangen voorschotten van 2022 (€ 16,7 miljoen) ten opzichte van 2021 (€ 7,2 miljoen) is € 9,5 miljoen hoger. Hieronder worden de nog te ontvangen voorschotten groter dan € 0,1 miljoen per balansdatum nader toegelicht.

• Greenquays (€ 1.221.798):
  Dit is een Europese subsidie gericht op de ontwikkeling van groenstructuren in urbane omgevingen met als focuspunt de positieve gezondheidseffecten die hierdoor optreden, concreet gemaakt in een actieplan. De middelen zijn ingezet voor investering real life pilot GreenQuays, participatie, monitoring, exploitation en roll-out van het innovatieve idee. 
• Bekostingsregeling opvang ontheemden Oekraïners (€ 12.577.188):
  De Gemeente zal door het Rijk middels een specifieke uitkering (SPUK) vergoed worden voor de kosten die de Gemeente maakt voor de opvang van ontheemden uit Oekraïne. Deze vergoeding zal achteraf plaatsvinden, wat betekent dat de vergoeding voor de kosten in 2022 pas in 2023 zal worden vastgesteld. 
• Regeling Subsidie NSP1 SKW (€ 2.998.842):
  Subsidie voor het NSP-project Breda Stationsgebied. Het OV_Terminalcomplex is enkele jaren geleden afgerond. Voor de openbare ruimte zijn alle onderdelen afgerond, met uitzondering van (het woonrijp maken van) een gedeelte van de Stationslaan. Van de subsidie is 80% aan voorschot ontvangen; de resterende 20% wordt op basis van de eindverantwoording uitgekeerd. De einddatum van de subsidie is 31 december 2024.
• Regeling BBZ 2004 75% (€ 213.583):
  M.i.v. 1 januari 2020 is er een nieuwe financieringssystematiek voor het BBZ 2004. In het jaar volgend op de feitelijke BBZ-kapitaalverstrekking ontvangt de gemeente 100% financiering van het Rijk. Echter, in de daaropvolgende vijf jaren vordert het Rijk 75% van die financiering terug van de gemeente. Van de baten uit vóór 1 januari 2020 verstrekt bedrijfskapitaal mogen gemeenten 25% zelf houden; de overige 75% van die baten vloeit terug naar het Rijk. De afrekening met het Rijk vindt plaats via de SiSa-verantwoording G2 BBZ.
• Toeslagenproblematiek (€ 327.651):
  Dit betreft de regeling “Regeling specifieke uitkering gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenproblematiek”. Op basis van de regeling ontvangen gemeenten eenmalig een specifieke uitkering met het oog op ondersteuning van gedupeerden in hulpvragen op de vijf primaire leefgebieden: financiën, wonen, zorg, gezin en werk. Deze specifieke uitkering stelt de Gemeente in staat gedupeerden van de toeslagenproblematiek te ondersteunen en te helpen. De Gemeente kan de uitkering tot en met 2023 besteden.
• Gebiedsontwikkeling Boomkikker(€ 1.215.897):
  In het kader van biodiversiteit wordt met een subsidieregeling van Groen Ontwikkelfonds Brabant BV inzake ons Project "EVZ Boomkikker" faunapassages voor kleine zoogdieren en amfibieën aangelegd. De kosten zijn gemaakt, maar de subsidie nog niet ontvangen.
• Educatieve maatregelen (€ 125.482):
  De bijdrage educatieve maatregelen is bestemd voor de bijdrage aan de scholen die deelnemen aan BVL (BrabantsVerkeersveiligheidsLabel) en het TT (Totally Traffic) programma. Scholen kunnen hiervoor middelen kopen die bijdragen aan een verbetering van de verkeersveiligheid en gedrag. Daarnaast kan de gemeente hieruit overkoepelende (school)campagnes bekostigen.
• Maatschappelijke diensttijd (ZonMw)(€ 247.525):
  Deze regeling betreft een 2 jarig project aangaande Maatschappelijke Diensttijd (jongeren) in Breda en Zundert. Het project is afgerond en de verantwoording ligt ter beoordeling bij de subsidieverstrekker.