Vitaal en Sociaal Breda

Jeugd

• Het afgelopen jaar hebben we samen met jeugdigen en onze partners in Breda gewerkt aan het versterken van het gewone leven van kinderen en opvoeders. Daarbij staan hun eigen mogelijkheden voorop. In het uitvoeringsplan jeugd(hulp) 2020-2023 staat wat we willen bereiken en hoe we dat samen doen. We hebben extra aandacht besteed aan een positief opgroei- en opvoedklimaat voor alle kinderen en jongeren, thuis, in de buurt, op school en online. Daarbij zijn we gericht op het versterken van het gewone leven, het voorkomen van de vraag naar jeugdhulp en het voorkomen van schooluitval, zodat jongeren goed voorbereid zijn op de toekomst.
• De coronaperiode heeft ons het belang laten zien van samen sterk staan. We zagen positieve gevolgen, zoals de opmerkelijke veerkracht van gezinnen, meer saamhorigheid en innovaties met blended care (een combinatie van traditionele behandelingen en online hulpverlening). Tegelijkertijd maakten we ons zorgen over minder zicht op de problemen van gezinnen, de mentale weerbaarheid van een grote groep jongeren en over een toename van de kansenverschillen tussen kinderen en jongeren. Dat zien wij ook terug in de cijfers over het aantal kinderen en jeugdigen dat gebruikmaakt van jeugdhulp. Dit aantal is opnieuw toegenomen. 
• In de jeugdhulpregio West-Brabant-Oost (WBO), waar Breda deel van uitmaakt, hebben we in 2022 gewerkt aan het programma Norm van opdrachtgeverschap Jeugd. Daarmee hebben we in de zomer van 2022 als eerste belangrijke stap de regiovisie vastgesteld. 
• Het dossier Juzt is afgewikkeld.
• Helaas hebben we ook in 2022 nog geen duidelijkheid gekregen vanuit het Rijk over de hervormingsagenda.

Per thema hebben we de volgende resultaten bereikt:

Familie 
Ons streven is dat kinderen gezond en veilig opgroeien in de eigen thuissituatie. Waar dat niet lukt, bieden we goede hulp en ondersteuning. Het aantal kinderen dat in 2022 uit huis is geplaatst, is 369. Dat is een daling van 13% ten opzichte van 2018. De reden daarvoor is dat er meer intensievere vormen van ambulante jeugdhulp worden ingezet. Daarmee voorkomen we dat er een uithuisplaatsing nodig is. Om deze beweging naar 0 te stimuleren, is het aanbod van jeugdhulp met verblijf lager geworden. Gezinnen en hun netwerk worden steeds meer betrokken bij oplossingen om een uithuisplaatsing te voorkomen. Daarnaast zien we een lichte stijging in het aantal gezinsvervangende plaatsingen (pleegzorg en gezinshuiszorg).

Het aantal kinderen met een gedwongen plaatsing in crisis-, verblijfs- en gesloten jeugdhulp lag in 2022 op 117. Dit is een daling van 43% ten opzichte van 2018. Hier zijn 2 verklaringen voor. Aan de ene kant zijn er wachtlijsten bij de Raad voor de Kinderbescherming en de gecertificeerde instellingen, waardoor het langer duurt voordat een jeugdige geplaatst kan worden. Aan de andere kant regelen we zo veel mogelijk inzet vanuit het vrijwillig kader. Het totaal aantal kinderen in verblijf was 369. Het meten van de verblijfsperiode binnen de verblijfszorg is helaas niet gelukt, omdat de juiste parameters daarvoor ontbreken. 

Onderwijs-zorg
We willen dat ook kwetsbare kinderen en jongeren onderwijs volgen. Het afgelopen jaar hebben we veel geïnvesteerd in het netwerk en hebben we partijen samengebracht om zo gezamenlijk verder te werken vanuit een gedeelde visie op onderwijs-zorg.

Jeugdhulp
Het aantal jeugdigen met een toewijzing zorg is toegenomen in vergelijking met 2018.

In 2022 hebben 5.032 jeugdigen jeugdhulp ontvangen. Dat is een stijging van 16% ten opzichte van 2018. In bijna 80% van de gevallen gaat het om ambulante jeugdhulp. Deze indicator wijkt af van de indicator ‘in- en uitstroom specialistische jeugdhulp’, die we in het beleidsplan noemen. Met de huidige inzichten vinden we dat die indicator onvoldoende de ontwikkeling laat zien van het stijgende aantal jeugdigen dat gebruikt maakt van jeugdhulp. We zien namelijk dat de in- en doorstroom juist stagneert, waardoor de wachtlijsten groeien. Dit wordt nog eens versterkt door de gevolgen van de coronapandemie voor jeugdigen en gezinnen. Het aantal jeugdigen blijft toenemen en jeugdigen in de jeugdhulp lijken meer langdurige hulp nodig te hebben. Ten opzichte van eerdere jaren zien we dat vooral het aantal jeugdigen toeneemt dat gebruikmaakt van ambulante jeugdhulp. De instroom en uitstroom uit de jeugdhulp zijn daarmee nog niet in balans. Voor een volledig beeld laten we hieronder toch de oorspronkelijke cijfers zien.

* Instroom staat voor het aantal jeugdigen dat in 2022 voor het eerst in de specialistische jeugdhulp komt. Uitstroom staat voor het aantal jeugdigen dat in 2022 3 maanden of langer uit de specialistische jeugdhulp was. Met recidive bedoelen we jeugdigen die na 3 maanden weer terug in zorg komen.

Veiligheid

• Het aantal kinderen met een kinderbeschermingsmaatregel lag in 2022 op 300, een daling van 10% ten opzichte van 2018. In 2018 waren dit er 335. Het aantal kinderen met een kinderbeschermingsmaatregel langer dan 1 jaar lag in 2022 op 132. In 2018 was dit 126. Een stijging van 5% ten opzichte van 2018. We willen beter zicht krijgen op de effecten van de verschillende schakels binnen de keten en ontdekken aan welke knoppen we kunnen draaien. Daarom hebben we in 2022 geïnvesteerd in een ketenmonitor.
• In het vrijwillig kader werken we steeds meer in een drangkader. Er worden minder verzoeken tot onderzoek (VTO’s) ingediend aan de beschermingstafel/kr8 collectief. De Raad voor de Kinderbescherming (RdvK) en de gecertificeerde instellingen (GI’s) hebben te maken met wachtlijsten. In 2021 was er zelfs een cliëntenstop bij JBB. Daardoor wordt er langer hulp verleend in het vrijwillig kader. Daarbij worden ook steeds intensievere en langdurige vormen van ambulante jeugdhulp ingezet.
• Het aantal kinderen met jeugdreclasseringsmaatregelen lag in 2022 op 87, een daling van 16% ten opzichte van 2018. Landelijk gezien stijgen de cijfers van jeugdcriminaliteit juist, dus dit is een opvallende ontwikkeling. Het kan zijn dat de Raad voor de Kinderbescherming minder vaak reclasseringsmaatregelen adviseert.

Jeugd
In 2022 hebben we op verschillende manieren aan onze doelstellingen gewerkt. Dat beschrijven we hieronder per thema.

Familie 

• Samen met onze partners hebben we geïnvesteerd in ondersteuning zodat kinderen thuis gezond en veilig kunnen opgroeien. Dit doen we met onze lokale en regionale partners (zie ook bij Jeugdhulp). Daarnaast investeerden we in pleegzorg en gezinshuiszorg. Daar waar thuis opgroeien tijdelijk of voor langere tijd niet meer lukt, groeien kinderen toch zo thuis als mogelijk op.
• Tijdens de Week van de Pleegzorg hebben we op meerdere manieren aandacht gevraagd voor het onderwerp. Alle pleegouders in Breda hebben een attentie ontvangen met een persoonlijke boodschap van de wethouder. Ook heeft de gemeente meerdere berichten verspreid via sociale media.
• Het project ‘Pleegzorg, een gezamenlijke zorg’ heeft geleid tot een gezamenlijke visie en uitgangspunten, en heldere samenwerkingsafspraken. Daarmee zorgden we voor een betere afstemming tussen aanbieders en afnemers en een snelle en gedegen samenwerking. Doordat er minder gesprekken nodig zijn en er sneller gehandeld kan worden, worden pleegouders minder belast.
• Daarnaast is er een monitor ingericht voor pleegzorg en gezinshuiszorg. Hierdoor is ons inzicht toegenomen en kunnen we onder meer de ontwikkeling volgen van de beweging naar 0, doordat de data over verblijf er ook in zijn verwerkt.
• Het Mockingbird Family Model is een pleegzorgmodel dat het systeem ingrijpend verandert. Aan de pleegzorgtafel hebben we daarom met alle pleegzorgorganisaties, de Pleegouderraad en de beleidsmedewerkers uit de regio besloten om eerst een gedegen onderzoek uit te voeren. Daarom is het project in 2022 niet verder uitgevoerd.
• In februari 2022 zijn we gestart met plaatsingscoördinatie voor gezinshuiszorg. Het plaatsingscoördinatiepunt is dus nu ruim een jaar actief. Uit evaluatiegesprekken met onder andere de verwijzers, de gezinshuizen en de plaatsingscoördinatie blijkt dat er resultaten worden geboekt en dat de voordelen zichtbaar worden. De plaatsingscoördinatie heeft zicht op de doelgroep, het aanbod en de samenstelling van alle gecontracteerde gezinshuizen in WBO. Zo coördineren zij de zoektocht naar een geschikte gezinshuisplaats. Ook zorgt de plaatsingscoördinatie voor de monitoring en rapportage. Hierdoor hebben we beter zicht gekregen op onder meer de in- en uitstroom, de problematiek en het verwijsgedrag. Dat leidt tot een betere matching tussen de behoefte van het kind en de gezinshuisprofielen.
• Sinds het najaar van 2022 is de JIM-aanpak operationeel in onze jeugdregio. Die wordt uitgevoerd door een samenwerkingsverband van de toegangsteams van de gemeenten en de jeugdhulpaanbieders, zoals Sterk Huis, GGZ Breburg en Amarant. Intussen zijn meerdere professionals geschoold in de JIM-methodiek en zijn er 10 jeugdigen aangemeld voor een JIM-traject. 

Onderwijs-zorg
Ook kwetsbare kinderen en jongeren volgen onderwijs. Dat thema stond centraal in 2022. Kwetsbare kinderen en jongeren behielden hun toekomstperspectief doordat we in eerste instantie onderwijs hebben aangeboden (op locatie). Waar nodig zorgden we voor andersoortige ontwikkellijnen. Kinderen en jongeren die extra ondersteuning van jeugdhulp nodig hadden, hebben dit zo veel mogelijk binnen de schoolsetting gekregen. Daar hebben we binnen verschillende initiatieven aan gewerkt:

• We hebben het project 3G (Gezien, Gehoord en Gesteund) uitgebreid naar 6 Bredase vo-scholen. Deze collectieve inzet heeft geleid tot minder doorverwijzingen naar geïndiceerde GGZ-zorg. Daarnaast hebben we de urgentie aangetoond voor het verstevigen van de pedagogische basis op onderwijsinstellingen. Dit heeft geleid tot structurele inbedding in de ondersteuningsstructuur van de scholen.
• We hebben de pilot Plein 3 verlengd. Daarmee hebben we geïnvesteerd in een efficiënte inzet van ondersteuning en jeugdhulp in het onderwijs (collectieve onderwijs-zorg arrangementen).

Jeugdhulp
Wij zien een grote druk op jeugdigen en hun ouders. Eenzaamheid, somberheid en depressies, onderwijsachterstand, polarisatie en verharding in de samenleving zijn actuele vraagstukken, onder meer vanwege de coronapandemie. We zien ook de vraag naar specialistische jeugdhulp toenemen. Daar hebben we met verschillende activiteiten en projecten aandacht aan besteed. Met het project Jeugdprofessional bij de Huisarts hebben we gewerkt aan meer expertise en kunde binnen huisartsenpraktijken. Hierdoor zijn nu 28 huisartsenpraktijken actief verbonden aan een jeugdprofessional, waardoor we hulpvragen beter kunnen normaliseren en de juiste zorg op de juiste plek kunnen organiseren. 

Het initiatief TEJO Breda biedt laagdrempelige, gratis hulp voor jongeren. Zij hebben aandacht voor het welbevinden en de veerkracht van jongeren en helpen hen om zelfstandig te leven en te werken vanuit eigenheid en kracht. Daardoor neemt de hoeveelheid ambulante GGZ-behandeling af.

Daarnaast hebben we samen met jeugdigen en onze partners gewerkt aan een betere overgang naar volwassenheid, zodat jeugdigen goed zijn voorbereid op de toekomst en een perspectief hebben. Hun toekomstplan is daarbij het uitgangspunt. Op basis van een casusonderzoek hebben we het screeningsteam 18-/18+ en een gezamenlijke werkwijze ingericht voor de overgang naar volwassenheid. Het screeningsteam bevat verschillende expertises: Wmo-begeleiding, Wmo beschermd wonen, Jeugdhulp, Schuldhulpverlening, Regionaal Bureau Leren en Breday. Zij kijken samen naar het toekomstplan van de jeugdige en bekijken of er een blijvende ondersteuningsbehoefte is en welke medewerkers die het beste kunnen bieden.

Om jeugdigen en hun gezinnen weer in beweging te krijgen, moeten we over de domeinen heen samenwerken en zorgen voor samenhang in onze aanpak. In 2022 zijn we daarom gestart met het project Value Based Healthcare (Kanz+). Sommige problemen zijn nu eenmaal groter, dieper en meer omvattend dan het jeugdzorgsysteem aanbiedt. Op dit moment zijn er 2 gezinnen die deelnemen aan dit project.

In 2022 hebben we een monitor ontwikkeld om de doelen uit het beleidsplan 'Samen voor onze toekomst 2020–2023' te kunnen volgen op de thema’s familie, jeugdhulp en veiligheid. Dit geeft ons meer inzicht in de ontwikkeling van het gebruik van de jeugdhulp. Deze monitor ontwikkelen wij verder door, onder andere voor het thema onderwijs–zorg.
 
Veiligheid
In 2022 zijn het jeugddomein en het veiligheidsdomein intensiever gaan samenwerken. Surplus Jeugdwerk en Grote Broer Grote Zus hebben extra jongerenwerkers ingezet in de wijken die dat nodig hebben. Hierdoor hebben we meer inzicht gekregen in wat er speelt onder jongeren en andere wijkbewoners. Ook voelen jongeren zich meer gehoord en uitgenodigd om meer te doen in hun eigen wijk. Daarmee is de sociale cohesie toegenomen en vinden meer jongeren en kinderen aansluiting met elkaar.

Het project Krypton heeft aandacht besteed aan het versterken van het Kansengebied Kadijkje. Op het terrein van voetbalvereniging Advendo zijn de faciliteiten geüpgraded, zodat er in de Hoge Vucht ook mogelijkheden zijn om andere activiteiten uit te voeren. Zo zetten onze maatschappelijke partners ook in op talentontwikkeling van jeugdigen op het gebied van sport, spel en cultuur. Dit is dé manier om met jongeren in contact te blijven, structuur te bieden en ongewenst gedrag bij te sturen. Zo kunnen zij zich fysiek en mentaal ontwikkelen en hun identiteit leren vormen.

Het project Voorkomen jonge aanwas heeft in 2022 geleid tot enkele bijeenkomsten over veiligheid met interne en externe partners. Daarmee kunnen we beter bijdragen aan het voorkomen van criminaliteit.

Jeugdparticipatie en De Toekomststoel
Jeugdparticipatie heeft in kleine uitingen steeds meer vorm gekregen. Zo hebben we de jeugd vaker uitgenodigd bij het ontwikkelen van beleid en het starten en evalueren van projecten. In 2022 hebben we gewerkt aan het project De Toekomststoel. Deze stoel staat symbool voor de mening van het kind aan de beleidstafel en werd onder andere ingezet bij het project Gezond 100!, het programma Maatschappelijke diensttijd voor de vo-scholen en FIKS. Het programma Maatschappelijke diensttijd - Breda en Zundert (FIKS) is in 2022 afgerond. 30 jongeren hebben het programma doorlopen en afgesloten met een competentiepaspoort. In 2022 maakten we een nieuwe Kindertrendrede met kinderen uit de leerlingenraad van INOS. De rol van de kindercultuurburgemeester hebben we niet meer ingevuld. Deze rol was gekoppeld aan de Cultuurnacht, die in 2022 niet doorging. 

Onderwijs 
2022 was een bijzonder jaar voor het onderwijs. De coronapandemie was op zijn retour en de komst van Oekraïense vluchtelingen vormde een nieuwe uitdaging. Het aantal kinderen van nieuwkomers (inclusief Oekraïne) is bijna verdrievoudigd. Over deze uitdaging zijn we constant in overleg met onze partners in de stad.
 
Thematafel Leert en onderwijsachterstanden
Vroeg- en voorschoolse educatie (VVE) is een ketenaanpak. In 2022 maakten we een uitvoeringsplan met onze stedelijke partners (Kober, Woelewippie, Pebbels, Surplus, JONG JGZ en het primair onderwijs). Verder hebben we de signaal- en doorverwijsfunctie tussen de partners verbeterd. Dat leidde tot een passende zorgstructuur voor VVE, waarin nadere werkafspraken zijn gemaakt met bestaande en aanvullende partners. De verbinding tussen kind-ouders-school en de opvang stond daarbij centraal. We hebben extra ingezet op vroegsignalering, waardoor er lichte ondersteuning kon worden geboden op de opvang. In 2022 is verder de doorgaande lijn geïnventariseerd van de voorschool naar groep 1 (vroegschool). Op basis daarvan zijn verbeterafspraken gemaakt. Ouders die moeite hebben met het Nederlands werden doorverwezen naar het Digi-Taalhuis. De partners verbeterden de kwaliteit van het opbrengstgericht werken in de groepen. Ze hebben ook een bijdrage geleverd aan de resultaatafspraken en hebben de samenwerking verbeterd door de inzet van VVE-coaches.
 
Preventie voor problematiek bij jongeren door corona 
De gevolgen die corona op langere termijn heeft voor jongeren, worden steeds zichtbaarder. Samen met onze partners in het onderwijs, jeugd- en sportverenigingen en de jongeren zelf hebben we bekeken welke problemen er waren en waar extra aandacht nodig was. Jongeren misten de verbinding, hadden last van eenzaamheid en zagen hun bestaande problematiek verergeren. In 2022 hebben we vele activiteiten georganiseerd, waaronder de inzet van buurtsportcoaches en het jongerenwerk, de organisatie van extra vakantieactiviteiten en het evenement GoodMood voor studenten.
 
Nationaal Programma Onderwijs (NPO)
In 2022 stelden we 4 lokale NPO-programmalijnen voor op basis van interviews met scholen, het CJG, Surplus jongerenwerk, de jeugdgezondheidszorg en RBL. Daarbinnen maakten we onderscheid tussen eenmalige, direct in te zetten interventies om de druk op het onderwijs te verminderen en interventies om te komen tot een verbeterde en duurzame samenwerking tussen de partijen in en rond de school (vanaf 2023). De regeling loopt tot en met juli 2025. We evalueren de eerste fase in het eerste kwartaal van 2023.

Aanpak taal en laaggeletterdheid 
De gemeente, taalaanbieders en maatschappelijke organisaties voerden in 2022 het actieplan Taal & Laaggeletterdheid uit. Door de combinatie met Taal 18+, volwasseneneducatie en het actieplan was het aanbod divers. In de Haagse Beemden ging een nieuw Digi-Taalpunt van start. Hier kunnen inwoners met een taalvraag laagdrempelig terecht, waarna het Digi-Taalhuis hier direct op kan inspelen. We hebben ook ingezet op bewustwording van laaggeletterdheid bij mensen met Nederlands als eerste taal. Dat deden we via de televisieserie en postercampagne Gewone Helden. Hierin stonden de Taalambassadadeurs van het Taalpanel Breda centraal. Bovendien zorgden we dat mensen digitaal mee kunnen doen via een Digi-cursusaanbod. De samenwerking tussen het Informatiepunt Digitale Overheid en het Digi-Taalhuis werd sterker. Daardoor kunnen mensen met vragen direct naar het Digi-Taalhuis. Deelnemers van Breda Eenvoudig gingen aan de slag met hun gezondheid. Een inspiratiesessie, een test met het Taalpanel en meldpunten hielpen mee om Breda eenvoudiger te maken. Regionaal vroegen we aandacht voor taal op de werkvloer (zie programma 2, aanpak taal en laaggeletterdheid).
 
Leerlingenvervoer  
In 2022 zijn we een Europese aanbesteding gestart voor het leerlingenvervoer voor de komende 5 jaar. Dat moet in 2023 leiden tot nieuwe contracten. Daarnaast stelde de gemeenteraad een nieuwe verordening vast voor de tegemoetkoming in de bekostiging van het leerlingenvervoer (per 1-1-2023). Dit biedt mogelijkheden om nauwer samen te werken met ouders en scholen, vooral voor kinderen die zelfredzamer kunnen worden. Met een vervoersontwikkelplan wegen we de mogelijkheden en alternatieve vormen van vervoer af, waarbij we de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid stimuleren. Het vervoer per bus is waar nodig altijd beschikbaar. In het afgelopen jaar was er sprake van een financieel tekort op de uitvoering. Dit kwam onder meer door een toename van de problematiek door corona, met daardoor meer (duurder) vervoer naar omliggende gemeenten, een lagere bezettingsgraad en de inzet van begeleiding. Daarnaast was er een toename van het vervoer voor Oekraïense vluchtelingen.

Startkwalificatie 
Het Regionaal Bureau Leren (RBL) werkte ook in 2022 aan het beperken van de gevolgen van corona voor het onderwijs. Zij richtten zich daarbij vooral op het toeleiden van jongeren naar een startkwalificatie en het tegengaan van voortijdige schoolverlaters. Zeker in de coronaperiode is de uitvoering van hun werkzaamheden veranderd. Leerlingen werden thuis bezocht, kregen maatwerk aangeboden en werden begeleid via Teams. Ook de scholen hebben in 2022 sterk ingezet op individuele begeleiding. De cijfers over het schoolverzuim zijn niet verslechterd, maar de verwachting is dat de gevolgen van de pandemie voor het onderwijs de komende jaren zichtbaar zullen worden. De afgelopen jaren zagen we een constante, licht dalende lijn van schoolverzuim, maar door corona zijn de cijfers over de afgelopen jaren niet een-op-een vergelijkbaar. In 2022 zijn we gestart met het herijken van de gemeenschappelijke regeling 'Programma schoolverzuim en tegengaan voortijdig schoolverlaten'. In 2023 maken we nieuwe regionale afspraken over samenwerking op het gebied van leerplicht en -recht.

Onderwijs

Ondervanging risico’s 2022 

• Via het NPO vingen we samen met onze partners de onderwijsachterstanden door de coronapandemie op.
• In 2022 versterkten we de samenwerking tussen het Informatiepunt Digitale Overheid en het Digi-Taalhuis. Daardoor worden inwoners verwezen naar het fysieke aanbod voor digitale vaardigheden. We zien ook dat vrijwilligers de weg naar de taalaanbieders weer vinden.

Risico’s vanaf 2023 

• We zien grote drukte binnen het (taal)onderwijs voor nieuwkomers, onder andere vanuit Oekraïne. Dit vraagt extra inzet van onze partners en mogelijk leidt dit tot vraagstukken op het gebied van capaciteit en financiën.
• De stijgende kosten voor het leerlingenvervoer.
• Meer informatie vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

In het kader van het beleidsplan Vrijwilligen hebben er bijeenkomsten plaatsgevonden met wijk- en dorpsraden en de sociaal wijkbeheerders om input op te halen en aan te sluiten bij de ontwikkelingen in de wijken. We zijn een samenwerking gestart met Breda Senior om meer senioren te enthousiasmeren en te stimuleren tot het doen van vrijwilligerswerk. Samen met studenten van Avans Hogeschool is een onderzoek uitgevoerd om te kijken waar nog kansen liggen voor vrijwilligersondersteuning. We zijn aan de slag gegaan met het vergroten van vindbaarheid en zichtbaarheid van vrijwilligerswerk en MOOIWERK als kennis- en expertisecentrum. Het netwerk Vrijwilligen heeft als klankbord ideeën aangedragen voor de vrijwilligerswaardering. We zijn de samenwerking aangegaan met de Rooi Pannen om vrijwilligers als bedankje voor hun inzet een gratis lunch inclusief rondleiding op de Seeligkazerne aan te bieden.

Begin 2022 is de Agenda van Breda Senior in de vorm van 7 speerpunten vastgesteld. Deze speerpunten zijn in 2022 uitgewerkt naar concrete acties. De acties zijn in uitvoering. Breda Senior zou in eerste instantie tot 2023 lopen maar conform het bestuursakkoord 2022-2026 is de looptijd in ieder geval verlengd tot 2025 zodat we Breda Senior kunnen continueren.

In september 2022 is de nieuwe Doorstroomvoorziening (DSV) voor dak- en thuislozen opgeleverd en in gebruik genomen. De winterregeling inclusief extreme vrieskou is ingevoerd. De regeling is ook uitgebreid met extreme weersituaties zoals storm, hagelbuien, extreme sneeuw- of onweersbuien wanneer sprake is van code rood, afgegeven door de KNMI.

Inwoners kunnen zich met al hun vragen wenden tot Zorg voor elkaar Breda. Met hen wordt besproken wat hun vraag is, of ze zelf met informatie en advies verder kunnen of waar de vraag het beste verder verdiept kan worden. In 2022 hebben we de Wmo klantreis verder uitgerold in de rest van de stad. Maatschappelijk werkers kijken eerst samen met de klant wat iemand zelf nog kan. Zo hebben we een impuls gegeven aan 'van zorgen voor' naar 'zorgen dat' inwoners zich zelf kunnen redden. Ook zijn er plannen gemaakt om de vindbaarheid van Zorg voor elkaar Breda te vergroten. Die worden in 2023 uitgevoerd. Na corona hebben we in 2022 nog genoeg andere aandachtspunten voorbij zien komen. Zo had Zorg voor elkaar Breda een rol in de energietoeslag (voor hulp bij aanvragen als dat voor sommige inwoners te moeilijk was) en bij de opvang van Oekraïners (onder andere door aanwezig te zijn in de Koepel en gesprekken te voeren). 

Om de instroom van 18-jarigen in de Wmo te remmen, is in 2022 gestart met het project 18-/18+. Meer hierover bij het thema Opgroeien. Het effect van dit project wordt in de komende twee jaar zichtbaar, omdat jongeren met een ondersteuningsvraag (ruim) voor hun 18e met betrokkenen uit het Jeugd- en Wmo-domein besproken worden en beter overgedragen worden. 

Voor uitstroommogelijkheden van Wmo-cliënten uit Beschermd Wonen of Maatschappelijke Opvang naar zelfstandige wooneenheden hebben we ook in 2022 te maken gehad met een krappe woningmarkt. Er zijn weinig woningen beschikbaar, en de druk vanuit diverse doelgroepen is groot. Vanuit het Versterkingsplan tegen Dak- en Thuisloosheid zijn extra woonplekken gecreëerd (zie hiervoor thema Thuis). Ook is de behoefte aan wooneenheden van deze doelgroep verder in kaart gebracht en ingevoegd in de stedelijke woonagenda. 

Nieuwe methodiek voor klantmanagers
We hebben de methodiek FAQT-V geïntroduceerd bij de klantmanagers Begeleiding en Beschermd Wonen (BBW). Deze methodiek brengt de problematiek en ondersteuningsvraag van de cliënt op een uniforme manier in kaart. Daarnaast biedt FAQT-V een normeringskader om de omvang van de intensiteit voor BBW te bepalen. Hierdoor kan de uitvoering beter beoordelen of er maatwerk nodig is en zo ja, voor welke resultaten en met welke intensiteit. Daarnaast hebben we scherpere afspraken met de aanbieders gemaakt over de ondersteuningsplannen en evaluaties. Hierdoor kunnen we beter de regie voeren over de resultaten die we hebben afgesproken. 

Ontwikkelingen Huishoudelijke Ondersteuning
In 2022 hadden we een tekort van € 0,8 miljoen op de huishoudelijke ondersteuning zorg in natura (ZIN). Het tekort is een rechtstreeks gevolg van de invoering van het abonnementstarief. De groei van het aantal aanvragen, vooral door mensen uit de hogere inkomensklassen, zet nog steeds door. De jaarlijkse groei bedraagt zo’n 7%. We hebben geen wettelijke gronden om deze aanvragen af te wijzen. Bij nieuwe aanvragen screenen we aan de voorkant op urgentie. Urgente inzet regelen we snel. Voor de minder urgente inzet hebben we extra personeel ingezet om de aanvragen zo snel mogelijk te kunnen verwerken, maar we zien ook dat de wachtlijst is opgelopen. Deze achterstanden worden waarschijnlijk in de loop van 2023 ingelopen. Het personeelstekort bij onze aanbieders van huishoudelijke hulp speelt hierbij echter ook een rol. Hun capaciteit is beperkt en een snellere behandeling van de hulpvraag vanuit de gemeente zal in 2023 leiden tot een wachttijd bij de aanbieders. Doordat mensen met een minder urgente hulpvraag in 2022 langer moesten wachten, zien we dat een deel van de inwoners hun aanvraag intrekt. Ook zorgt de beperkte capaciteit van aanbieders voor een uitgavenplafond. De uiteindelijke uitgavengroei wordt daarmee gedempt, maar ligt nog wel boven het begrote budget. We willen dat de beschikbare capaciteit zo veel mogelijk wordt ingezet voor mensen die de huishoudelijke ondersteuning het hardste nodig hebben. We inventariseren nu hoe we het tekort verder in kunnen lopen.

Inmiddels is er meer bekend over een wetsvoorstel om het abonnementstarief voor huishoudelijke ondersteuning af te schaffen. Het Rijk gaat uit van minder instroom, hogere inkomsten en hogere uitstroom door een hogere eigen bijdrage. Een doorrekening wijst uit dat deze extra inkomsten voor gemeenten bij lange na niet voldoende zijn om de meerkosten af te dekken. Ook schatten we in dat we de groei en het gebruik van huishoudelijke hulp niet voldoende kunnen afremmen. Mogelijk wordt het wetsvoorstel nog aangepast vanwege reacties op de internetconsultatie.

Het kabinet heeft per 2025 € 110 miljoen aan tegemoetkoming toegezegd. Breda krijgt daarvan gemiddeld genomen zo'n 1% (€ 1,1 miljoen). Dit is echter niet voldoende om het meerjarige tekort voor huishoudelijke ondersteuning op te vangen. Daarnaast laat de doorrekening van de aangekondigde inkomensafhankelijke eigen bijdrage zien dat de financiële voordelen beperkt zijn. De VNG dringt er bij het Rijk op aan dat gemeenten óók voor 2023 en 2024 gecompenseerd moeten worden.

In 2022 hebben we mogelijkheden verkend om de groei van de huishoudelijke ondersteuning te beperken. Deze maatregelen moeten ervoor zorgen dat huishoudelijke ondersteuning zo veel mogelijk beschikbaar blijft voor inwoners die dit zelf niet kunnen regelen. We ronden de verkenning in 2023 af en treffen dan eventuele maatregelen.

De pilot Reablement is in 2022 afgerond en geëvalueerd. Hieruit konden we opmaken dat reablement en herstelgerichte zorg zeker kansen bieden en ervoor zorgen dat inwoners minder gebruik hoeven te maken van huishoudelijke ondersteuning. De evaluatiepunten en lessen nemen we mee in ons plan om de druk op de huishoudelijke ondersteuning te verlagen. We werken dit verder uit in de eerste helft van 2023.

Klantreis Wmo en begeleiding
In 2022 hebben we een grote stap gezet in de beweging naar de voorkant door de klantreis Wmo in de hele stad in te voeren. Inwoners kunnen zich met hun ondersteuningsvragen melden bij het aanmeldpunt van Zorg voor Elkaar Breda, via de telefoon of in de diverse inlooppunten in de stad. Hier wordt op een laagdrempelige en toegankelijke manier met de inwoner verkend wat de hulpvraag is en waar mogelijke oplossingen kunnen liggen. Waar nodig wordt de hulpvraag doorgeleid naar maatschappelijk werk of naar de klantmanagers Wmo. 

De invoering van de klantreis Wmo heeft geleid tot een nauwere samenwerking binnen de stad. Ook hebben we de samenwerking met de huisartsen versterkt. Daar gaan we ook in 2023 mee verder. Huisartsen verwijzen patiënten bijvoorbeeld vaker door naar Zorg voor Elkaar, omdat sommige hulpvragen effectiever buiten de zorg kunnen worden opgepakt. De samenwerking op dit vlak is onderdeel van een bredere samenwerking tussen de huisartsen en de gemeente. De beweging naar de voorkant heeft in 2022 ook een formele plek gekregen in de contracten met aanbieders van maatwerkvoorzieningen.

Nu de klantreis Wmo is uitgerold en alle basisvoorzieningen en hulpbronnen na corona weer beschikbaar zijn, zien we dat er minder vraag is naar de maatwerkvoorziening begeleiding. In 2022 is het aantal cliënten gemiddeld met 9% gedaald, terwijl het model van de VNG juist uitgaat van een gemiddelde groei van 3 tot 4% per jaar. Daar waar een ondersteuningsbehoefte blijft, zien we dat de beweging naar de voorkant ervoor zorgt dat we kunnen inzetten op lichtere vormen van ondersteuning en kunnen verzwaren waar nodig.

Deeltaxivervoer
Door de vergrijzing hebben steeds meer inwoners een scootmobiel of een Wmo-deeltaxi nodig. Om dit te ondervangen, hebben we in 2022 gesproken met andere gemeenten in de regio en Arriva over deelname aan de pilot VoorElkaarPas. Daarmee kunnen inwoners die anders gebruik zouden maken van de deeltaxi, gratis met de bus reizen in Brabant. We hebben samen in kaart gebracht welke investering de pilot vraagt en hoeveel kosten we kunnen besparen door een lager gebruik van de deeltaxi. In 2023 werken we deze pilot verder uit. Daarnaast hebben we in samenwerking met de Regio West-Brabant in kaart gebracht hoeveel klanten een bovengemiddeld aantal kilometers reizen en welke bandbreedte hierbij realistisch is. Op basis hiervan gaan we in gesprek met klanten die ver boven deze bandbreedte uitkomen over het nut, de noodzaak en alternatieven voor deeltaxivervoer.
In regionaal verband hebben we de voorbereidingen getroffen voor een nieuwe aanbesteding voor het regionale vervoer. Deze starten we in 2023 op.

Een nieuw beleidskader voor het voorliggende veld
We hebben het beleidskader Breda Samen Doen verlengd tot en met 2023. Tegelijkertijd zijn we het proces gestart om te komen tot een nieuw beleidskader voor het voorliggend veld. Dit wordt in het eerste kwartaal van 2023 vastgesteld.

Toegankelijkheid
In 2022 hebben de ervaringsdeskundigen op het gebied van inclusiviteit en toegankelijkheid zich weer volop ingezet voor bewustwording in de Bredase samenleving. Zij hebben zich onder andere gericht op evenementen, de toegankelijkheid van informatie en enkele concrete ontwikkelingen in de openbare ruimte. Verder zijn de eerste initiatieven ontstaan voor meer aandacht voor toegankelijkheid in de wijken en het Bredase buitengebied. We zien dat de aandacht voor het volwaardig meedoen van mensen met een 'niet-fysieke' beperking steeds meer vorm krijgt. Hier is echt sprake van inclusief denken. We zijn er trots op om dit samen met onze partners te bereiken.

LHBTIQ
Als regenbooggemeente hebben we ons samen met onze partners weer ingezet voor meer zichtbaarheid van de LHBTIQ-gemeenschap, het versterken van de sociale acceptatie en het verbeteren van de veiligheid. Het kunstwerk Artikel1, Liberty Tree van Jennifer Tee in het Valkenberg is in juli 2022 onthuld samen met het Stedelijk Museum Breda en Breda Marketing. 

Breda Senior
In februari 2022 is de Agenda Breda Senior vastgesteld. De 7 speerpunten zijn door senioren, de Seniorenraad, andere belanghebbenden en studenten vertaald naar concrete acties. Tijdens enkele bijeenkomsten zijn senioren meer en structureler ingeschakeld als belangrijke gesprekspartners van de gemeente. Er zijn meerdere onderzoeken en samenwerkingen geweest met studenten van Avans Hogeschool, AKV St. Joost en De Rooi Pannen. Vanaf september 2022 zijn we aan de slag gegaan om, mede door een bewustwordingscampagne in de stad, met een positieve blik te kijken naar de kansen van het ouder worden. Via beide campagnes willen we de inwoners van Breda kennis laten maken met het manifest Lang Leve Breda van Breda Senior en hen van harte uitnodigen om mee te denken en te doen. In december 2022 heeft een congres plaatsgevonden van Breda Senior over het thema vrijwilligerswerk en met de kick-off en lancering van het platform Breda Senior: www.bredasenior.nl. 

Vormen van (gemengd) wonen voor ouderen en tijdelijke woningen

• In verschillende delen van de stad worden projecten uitgevoerd die zijn gericht op nieuwe en toekomstbestendige ouderenzorg. Met Surplus en Alwel gebeurt dat bijvoorbeeld in en rond Heksenwiel. In Brabantpark gebeurt dit met Thebe en het Zorgkantoor in het project Eigenwijks Brabantpark.
• In 2022 hebben we opdracht gegeven om op 3 locaties in Breda versneld zo'n 500 tijdelijke woningen te bouwen. Het haalbaarheidsonderzoek moet in het eerste kwartaal van 2023 zijn afgerond, waarna de bouw in 2024 kan plaatsvinden. Daarnaast hebben we opdracht gegeven om aanvullende locaties te vinden om in totaal 750 tijdelijke woningen mogelijk te maken.

Mantelzorg en respijtzorg
StiB (Steunpunt informele zorg Breda) is in 2022 doorgegaan met het aanbieden van ondersteuning en informatie voor mantelzorgers. Het mantelzorgcompliment had in 2022 de vorm van een Breda Cadeaukaart. Door dit cadeau te verstrekken, komen ook meer mantelzorgers in beeld bij StiB. Zij worden allemaal persoonlijk benaderd, zodat ze weten bij wie ze terecht kunnen bij vragen over mantelzorg, advies en ondersteuning.

We zijn aan de slag gegaan met een pilot rondom logeerzorg. Daarmee bieden we respijtzorg voor mantelzorgers met een naaste met dementie. We zien dat mensen gestaag meer gebruikmaken van geplande logeerzorg. De pilot loopt nog door in 2023, waarna een evaluatie volgt. In september hebben we met de aanbieders van respijtzorg gekeken naar kansen en mogelijkheden. Die gaan we omzetten naar een nieuw plan voor respijtzorg.

Vrijwilligers
Vrijwilligers kunnen voor ondersteuning, informatie, cursussen en workshops terecht bij MOOIWERK. Zij hebben, net als de gemeente, aandacht voor de waardering van vrijwilligers. Zo hebben we vrijwilligers in 2022 een gratis lunch aangeboden, inclusief een rondleiding over het terrein van de Seeligkazerne.

Gezondheid

• Gezondheid wordt een steeds belangrijker onderwerp. Dit is terug te zien in diverse plannen, zoals het Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG) actieplan en het lokaal preventieakkoord. Daarnaast zijn we in 2022 gestart met de ontwikkeling van een gezondheidsvisie. Hiervoor zijn we in gesprek gegaan met diverse partners, inwoners en collega’s om de definitie van gezondheid te bepalen en te kijken waar kansen liggen voor bestaande koppelingen. Bijvoorbeeld de aanleg van groene schoolpleinen in combinatie met het Stedelijk Waterplan, het Ruimtelijk Adaptief Plan en het JOGG. En de samenwerking tussen het sportakkoord, het lokaal preventieakkoord en het JOGG-akkoord. Gezondheid is als thema verankerd in de omgevingsvisie en wordt nader uitgewerkt in de omgevingsplannen.
• In 2022 hebben we een subsidieregeling opengesteld waarin samenwerkende partijen maximaal € 10.000 konden aanvragen voor de uitwerking van een of meer afspraken uit het preventieakkoord. Dit heeft geleid tot 12 projecten, die zijn gestart in 2022 en doorlopen in 2023. 
• We hebben in 2022 samen met onze partners projecten uit het JOGG-actieplan 2021-2022 verder uitgewerkt. Gezond eten, water drinken, bewegen en rookvrij opgroeien waren hierbij de speerpunten. We werken bijvoorbeeld samen met een aantal supermarkten om gezonde voeding te stimuleren. Ook hebben we de samenwerking met huisartsen uitgebreid. We hebben verschillende groene schoolpleinen gerealiseerd. Verder hebben we ingezet op voedseleducatie via moestuinieren en voedselbosjes. Alle speelplekken in Breda zijn in 2022 rookvrij gemaakt. Tot slot waren er verschillende evenementen waar we met een waterbar aanwezig waren om het drinken van water te stimuleren.
• Ook in 2022 hebben we de landelijke ontwikkelingen in de gaten gehouden. We kregen bijvoorbeeld subsidie voor het lokale preventieakkoord, dat voortkomt uit het nationaal preventieakkoord.

Collectieve ziektekostenverzekering
De zorgpolis is in 2020 teruggebracht naar de oorspronkelijke bedoeling: een zorgverzekering voor chronisch zieken en gehandicapten die door hun hoge structurele zorgkosten hun volledige eigen risico verbruiken en daarnaast een laag inkomen hebben. Ook in 2022 hebben we voor deze inwoners het volledige eigen risico vergoed.

• De groei van het aantal Wmo-klanten zet door. Omdat de budgetten niet even hard meestijgen, zetten we verschillende strategieën in om de groei te dempen. We zagen in 2022 het effect van deze maatregelen, waardoor het (financiële) risico op grote tekorten afneemt.
• Het risico op een toename van het aantal hulpvragen vanwege corona is kleiner geworden, doordat corona in 2022 minder impact had.
• Meer informatie vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

• We hebben de basis van Veilig Thuis en Safegroup verder op orde gebracht.
• We hebben een nieuw beleidskader vastgesteld voor Geweld in Afhankelijkheidsrelaties (GIA) en het Meldpunt Crisiszorg. Dit meldpunt is verder uitgebouwd en geëvalueerd.
• De aanpak van verward gedrag bij hoogcomplexe problematiek is vormgegeven. Deze zetten we voort in de levensloopfunctie.
• De activiteiten uit het regionaal beleidsplan beschermd wonen zijn uitgevoerd. We hebben ervaring opgedaan met verschillende vormen van gemengd wonen.
• Voor de opvang van daklozen is de nieuwe doorstroomvoorziening (DSV) aan de Slingerweg in gebruik genomen. Ook hebben we nieuwe woonplekken gecreëerd.

Beleidskader GIA en Meldpunt Crisiszorg
Begin 2022 heeft de gemeenteraad het nieuwe regionale beleidskader GIA en Meldpunt Crisiszorg vastgesteld voor de periode tot en met 2025. Hierin zijn de actielijnen geborgd van het (inmiddels beëindigde) programma Geweld hoort nergens thuis.

Basis op orde brengen bij Veilig Thuis en Safegroup
In 2022 is basis op orde gebracht bij Veilig Thuis en Safegroup. Bij Veilig Thuis was er sprake van forse werkvoorraden, die inmiddels grotendeels weggewerkt zijn. We houden dit in de gaten door geregeld overleg met managers en uitvoerders. Daarnaast rapporteert de bestuurder van Veilig Thuis en Safegroup aan de bestuurders van de 14 gemeenten. Medio 2022 bleek dat Veilig Thuis en Safegroup overheadtaken niet goed konden uitvoeren vanwege een tekort aan budget (om de personele inzet op niveau te brengen). We hebben ervoor gezorgd dat zij vanaf 2023 meer budget hebben.

We hebben in 2022 zo'n € 1 miljoen beschikbaar gesteld om het resterende deel van Safegroup te renoveren. De uitvoering hiervan valt in 2023, onder meer door lange levertijden. Daarnaast heeft Safegroup een initiatiefplan ingediend voor de verbouwing van een deel van het complex. De gemeente heeft dit plan positief beoordeeld en we werken samen bij de verdere uitwerking.

Beter samenwerken om GIA terug te dringen

• Sinds begin 2022 werken Zorg voor Elkaar en het CJG samen bij de casuïstiek die wordt overgedragen vanuit Veilig Thuis. Overgedragen meldingen worden gezamenlijk beoordeeld en waar nodig trekken jeugdprofessionals en het maatschappelijk werk gezamenlijk op. De betrokkenen zijn enthousiast over deze samenwerking. Daarnaast hebben professionals van deze organisaties deelgenomen aan trainingen om hun kennis en vaardigheden op het gebied van huiselijk geweld en kindermishandeling verder te ontwikkelen.
• De plegeraanpak kreeg vorm door de inzet van ex-plegers vanuit Cirkel is Rond en de zelfhulpgroepen Mannen tegen agressie (MTA), in samenwerking met GGZWNB.
• De inzet van ervaringsdeskundigen vanuit Cirkel is Rond is uitgebreid naar de casuïstiek van organisaties in het maatschappelijk werk (naast Safegroup en Veilig Thuis).
• De samenwerking met Blauwe Maan hebben we in 2022 voortgezet. Professionals van de West-Brabantse organisaties voor maatschappelijk werk zijn door Blauwe Maan getraind om eerstelijns ondersteuning te bieden aan slachtoffers van seksueel geweld. Het aantal mensen dat ondersteund wordt, neemt toe en partners weten het maatschappelijk werk hiervoor steeds beter te vinden.
• De inzet van een jeugdprofessional aan het interventieteam was gewenst en is van toegevoegde waarde gebleken. Deze expertise wordt structureel toegevoegd aan het team.
• In 2022 hebben meerdere bijeenkomsten plaatsgevonden met de bestuurlijke netwerken rondom verschillende thema's: eerder en beter in beeld, stoppen en duurzaam oplossen, ouderenmishandeling en seksueel geweld. West-Brabantse bestuurders zijn door de uitvoerende professionals meegenomen in de casuïstiek en zijn zich bewust geworden van de uitdagingen waar we voor staan. De volgende (uitdagende) stap is dat er van de bestuurlijke netwerken meer integrale sturing uitgaat.

Meldpunt crisiszorg
De politie doet sinds september 2022 zorgmeldingen. Dit zal in de loop van 2023 verder uitbreiden. Aandachtspunt hierbij is dat er meer capaciteit nodig is om de hogere instroom van meldingen te kunnen beoordelen en verder te brengen. Dit proces vraagt veel tijd. Ondertussen wordt de samenwerking en afstemming tussen de betrokken organisaties steeds intensiever. Eind 2022 is een evaluatie van het Crisismeldpunt gestart. De resultaten hiervan worden het eerste kwartaal van 2023 verwacht.

Aanpak verward gedrag en levensloopfunctie
Het project 'Aanpak verward gedrag bij hoogcomplexe problematiek' is wat langer doorgelopen en is op 31 december 2022 afgerond. Het project was succesvol en diende als voorverkenning voor de implementatie van de levensloopfunctie. De werkwijze die is ontwikkeld, wordt daarvoor ingezet.

Beschermd wonen

• In 2022 hebben we nadere afspraken gemaakt over de gedeelde verantwoordelijkheid in de toegang. De aanmeldingen voor beschermd wonen komen bij de lokale teams in de regio binnen en worden daar gescreend. In 2023 leggen we de definitieve afspraken vast.
• In het vierde kwartaal van 2022 is het (regionale) transferpunt gestart. Daar worden cliënten die uit kunnen stromen gekoppeld aan het woningaanbod in de regio. 2 cliënten zijn bemiddeld naar een woning met ambulante begeleiding in de regio.
• In 2022 zijn een aantal projecten voor gemengd wonen gestart of voorbereid aan de Gageldonksestraat (loopt) en de Rijpstraat (in ontwikkeling). Hier wordt gewerkt aan community's van mensen met en zonder een zorgvraag. In Gageldonk wordt een proef gedraaid met het ontwikkelen van een waakvlamfunctie voor kwetsbare wijkbewoners en hun omgeving. Door de inzet van een kleine groep wijkprofessionals worden signalen over dreigende escalatie vroegtijdig opgepikt en wordt met de zorgvragende bewoner én diens omgeving gezocht naar een oplossing.

Maatschappelijke opvang

• In 2022 hebben meer mensen een beroep gedaan op de maatschappelijke opvang. Zo zagen we een toename in het aantal hulptrajecten en het aantal mensen dat in de DSV verbleef. Mensen verbleven ook langer in de DSV. Dit komt doordat cliënten complexe(re) problemen hebben, er wachtlijsten zijn voor geschikte woonzorgplekken en er door krapte op de woningmarkt maar weinig geschikte woonplekken zijn om naar uit te stromen. Vanwege de hoge bezetting van de nieuwe DSV hebben we besloten om een deel van het gebouw aan de Riethil 12 opnieuw te gebruiken als tijdelijke opvangvoorziening voor dak- en thuislozen. Deze locatie kan worden gebruikt voor winteropvang en voor als de nieuwe DSV vol zit.
• In september is de nieuwe DSV voor dak- en thuislozen in gebruik genomen.
• Eind 2022 heeft het college de eindevaluatie van het Versterkingsplan tegen dak- en thuisloosheid vastgesteld. We hebben besloten om een aantal projecten in 2023 voort te zetten, waaronder Springplank (Werk Eerst) en Onder de Pannen.
• Via de pilot Werken naar vermogen zijn ex-daklozen aan werk geholpen. 
• In 2022 heeft Springplank een uitbreiding van 13 trajecten/woonplekken gerealiseerd.

Verslavingspreventie
Samen met onze partners, waaronder Novadic Kentron, blijven we werken aan het versterken van de ketenaanpak verslavingszorg. De GHB-aanpak hebben we in 2022 voortgezet. Ook op het gebied van preventie hebben we diverse activiteiten uitgevoerd. In de uitwerking van het bestuursakkoord hebben we hiervoor extra acties opgenomen.

• Het risico op extra vertraging bij de DSV is niet opgetreden.
• We hebben een beter beeld gekregen van de financiële gevolgen van de uittreding van Alphen, Chaam en Baarle-Nassau en van de verdere decentralisatie van beschermd wonen. De regionale begroting van beschermd wonen kan deze ontwikkelingen opvangen, waardoor er geen financieel risico meer overblijft. Voor maatschappelijke opvang is de meerjarenbegroting krapper, waardoor de financiële risico’s op overschrijdingen blijven bestaan. Voor de korte termijn zijn deze volledig afgedekt door extra (tijdelijke) middelen, waardoor in 2022 nog sprake was van een overschot.
• De financiële risico’s vanwege corona zijn verdwenen. Waar deze zijn opgetreden, konden we die budgettair opvangen.
• We hadden het hele jaar te maken met de stagnatie van de uitstroom door de krapte op de woningmarkt. Dit risico is niet afgenomen.
• In 2022 zijn diverse risico’s binnen Veilig Thuis en Safegroup aan het licht gekomen. We hebben maatregelen getroffen om deze risico’s te verkleinen.
• Meer informatie vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Werk & Inkomen 
In 2022 hebben we de aanpak werkend leren geïntensiveerd en hebben we handvatten geboden aan medewerkers in de keten. Inmiddels heeft de keten Participatie een breed netwerk aan belanghebbenden gecontracteerd. Kandidaten kunnen deelnemen aan kwalitatieve re-integratietrajecten als voorbereiding op betaald werk. Ook kunnen zij bekostigd (regulier) en onbekostigd (particulier) sectoraal onderwijs volgen. Het onderwijs, de overheid en ondernemers (triple-helix) blijven samen inspelen op de behoeften vanuit de arbeidsmarkt. 
 
We hebben het totale aanbod zichtbaar en toegankelijk gemaakt voor kandidaten en medewerkers. Via de Progressive Webapplicatie (PWA) Inst@Breda zijn alle mogelijkheden voor werken en leren in beeld, net als alle partners. Regisseurs kunnen kandidaten inzicht geven in de mogelijkheden. Hierdoor faciliteren we onze medewerkers optimaal en hebben kandidaten direct toegang tot interne en externe ondersteuning. De WPA geeft medewerkers betere mogelijkheden om een hulpvraag om te zetten in een aanpak. Hierbij leggen we ook de verbinding met het programma Verbeter Breda. We zetten alles op alles om inwoners zo eenvoudig mogelijk te ondersteunen bij hun hulpvraag. In totaal zetten 445 kandidaten de stap naar een zelfredzaam bestaan via werk (en deels in combinatie met scholing).

Armoede 

• In 2022 hebben we veel extra capaciteit beschikbaar gesteld om onze inwoners te ondersteunen bij de energiecrisis. Daarbij hebben we ons vooral gericht op de toekenning van de energietoeslag en de inzet van het focusteam energiearmoede. Veel inwoners die net boven het minimum leven (werkende armen), maakten gebruik van deze toeslag en de inzet van het focusteam.
• Het vinden van nog onbekende werkende armen blijft een uitdaging. Wel hebben we contacten gelegd met diverse werkgevers in Breda, waarbij we met onszelf zijn begonnen. Alle ambtenaren zijn via een brief, een e-mail en/of een bijeenkomst geïnformeerd over hulp bij geldzorgen. Zij kregen waar nodig hulp bij financiële vragen en problemen.
• Door het wekelijkse spreekuur bij de Voedselbank kwamen we ook in 2022 steeds meer in contact met werkende armen. Ook scholen zijn een belangrijke vindplaats voor deze doelgroep. In 2022 zijn er diverse activiteiten georganiseerd voor ouders en docenten in het kader van het project NAC Street League en de Week van het Geld. Ouders en docenten worden meer toegerust om armoede en schulden te signaleren en aan te pakken. Daarnaast hebben we in 2022 nieuwe vindplaatsen onderzocht.
• We zijn in gesprek met de rechtbank om daar in 2023 schuldenfunctionarissen in te zetten. Ook binnen de aanpak vroegsignalering komen werkende armen steeds meer in beeld. Onze deelname aan het landelijke experiment hypotheekachterstanden en de toename van het aantal meldingen vanuit particuliere verhuur hebben hier een positieve bijdrage aan geleverd.
• In 2022 hebben we ook meer aandacht besteed aan preventie. We hebben meer voorlichting gegeven aan jongeren in het onderwijs. Door de aanpak 'jongeren helpen jongeren' komen steeds meer jongeren vroegtijdig in beeld. Hbo-studenten geven voorlichting en helpen jongeren op een laagdrempelige manier bij financiële vragen en problemen. Dat doen ze tijdens het financieel spreekuur dat draait op alle mbo-scholen in Breda. Na een rustige coronatijd nam de hulpvraag onder mbo-studenten in 2022 toe.
• We hebben 10 studenten mee laten denken over de inzet van een leergemeenschap.
• Jongeren met financiële problemen zijn niet altijd gebaat bij een standaard schuldhulpverleningstraject. In 2022 hebben we daarom het jongerenperspectieffonds ontwikkeld. Daardoor kunnen jongeren met schulden in 2023 duurzamer geholpen worden.
• In november is het financieel expertisecentrum voor ondernemers gestart. Dit initiatief wordt in 2023 verder uitgebouwd onder de werktitel Financy. Financy richt zich op 3 klantstromen: ondernemers, inwoners en professionals. In 2022 zijn wij gestart om alle Bredase intermediairs die ondernemers ondersteunen te benaderen en te informeren over Financy. We hebben ook gesproken met het voorliggend veld om dit centrum onder de aandacht te brengen bij maatschappelijke partners en partijen die Bredase inwoners ondersteunen.
• We zijn gestart met het bouwen van een digitale community voor professionals (1sociaaldomein.nl). Deze community wordt in samenwerking met de leverancier verder uitgebouwd.
• Financy is in 2022 aangemerkt als hét gemeentelijke loket waar ondernemers, instellingen en verenigingen een financieringsaanvraag konden indienen voor de gestegen energiekosten. In aanvulling op een geldlening geeft Financy ook advies over energiebesparende maatregelen. De beoordeling van deze financieringsaanvragen vormt de eerste fase van de werkzaamheden van Financy en loopt tot 1 april 2023.
• We hebben een werkbezoek gebracht aan de gemeente 's-Hertogenbosch om te kijken hoe zij hun bewindvoering hebben ingericht en wat dit voor consequenties heeft voor de organisatie. Inmiddels hebben we de systeemkeuze gemaakt en worden de functies gewogen. De vacatures zijn begin 2023 uitgezet.
• In 2022 hebben we Bredase ondernemers benaderd die financiële ondersteuning hebben ontvangen vanwege de landelijke coronamaatregelen. We hebben actief gevraagd of zij nog ondersteuning nodig hadden vanuit de gemeente. We hebben hen onder meer ondersteund met hulp bij het op orde krijgen van hun administratie, met hulp bij een (mogelijk aanstaande) problematische schuldensituatie, met advies over de voortzetting van hun bedrijf én met hulp bij het beëindigen van hun bedrijf. In dat laatste geval hebben we hen geholpen met zoeken naar een baan. Ook hun partners hebben we ondersteund bij het vinden van werk om zo het gezinsinkomen te vergroten.

Energietoeslag 2022
In december 2021 besloot het kabinet om een eenmalige energietoeslag voor huishoudens met een laag inkomen mogelijk te maken (inkomensgrens 120% van het sociaal minimum). Het richtbedrag van de energietoeslag was € 800. Dit bedrag is in juli 2022 opgehoogd naar € 1300 per huishouden. Het college heeft in september besloten om de inkomensgrens te verhogen naar 130% om zo meer huishoudens te kunnen ondersteunen. We hebben over 2022 aan 10.946 huishoudens een energietoeslag verstrekt voor een totaalbedrag van € 14,2 miljoen (stand begin april 2023). Hiermee hebben we bijna 80% van de beoogde doelgroep bereikt.

Wet inburgering
De uitvoering van de Wet inburgering 2021 (Wi 2021) is vastgelegd in het beleidsplan Thuiskomen in Breda.

De stevige basis 

• We zijn aangesloten bij het Schuldenknooppunt en het Collectief Schuldregelen. Dankzij de inzet van het Schuldenknooppunt zijn bij de communicatie met schuldeisers minder handmatige handelingen nodig. Zo verloopt het regelen van schulden sneller, efficiënter en met een kleinere kans op fouten.
• Met het Collectief Schuldregelen gaan schuldeisers bij voorbaat al akkoord met een voorstel tot schuldregelen.
• Het klantportaal voor schuldhulpverlening dat in 2021 is ingericht, hebben we verder doorontwikkeld. Zo hoeven inwoners bepaalde gegevens niet meer in te vullen doordat deze gegevens al worden opgehaald. Dit verkort de doorlooptijd bij een aanvraag.
• We hebben aanzienlijke verbeterprocessen doorgevoerd. Daarnaast hebben we stappen gezet voor de verdere digitalisering. Zo zijn we begonnen om de huidige (sterk verouderde) processen te optimaliseren (verspilling en overlap). Het papieren archief is inmiddels vrijwel volledig gedigitaliseerd.
• We zijn begonnen met een verkenning naar de mogelijkheid om het schoolstarterspakket, de Bredapas en de energietoeslag via robotisering te verbeteren. Dit hebben we eerder al gedaan bij de individuele inkomenstoeslag. Ook zijn we een verkenning gestart naar het versimpelen van de verwerking van de post.

Doorontwikkelen Werk-leerlijnen 
In 2022 hebben we veel bemiddelingen gerealiseerd. De uitgestroomde kandidaten zijn niet teruggekeerd in hun uitkering (peildatum: 11-01-2023): 

Oriëntatie op het werk-leerbedrijf 
De landelijke wetgeving laat nog op zich wachten. Om te komen tot gedegen en (financieel) onderbouwde wetgeving, wordt er in 2023 een onderzoek afgerond in opdracht van het ministerie van SZW, de VNG en Cedris. Deze ontwikkelingen blijven we volgen. 

Eenduidige propositie naar partners in de stad 
Het 'label' Breda Business wordt online (via de website en LinkedIn) en offline (BredaVandaag) gebruikt voor de propositie. We brengen vooral succesvolle samenwerkingsverbanden in beeld tussen Participatie, Economie en Onderwijs. We merken dat de conversie door de efficiënte inzet van sociale en traditionele media sneller tot stand komt. We hebben de stap gemaakt van ‘koud acquireren’ naar ‘waardig gesprekspartner’ door een interne krachtenbundeling en de inzet van Breda Business.

Herijking werkwijze Participatie 
In september werd het Meet & Match Centrum (Voorerf 33) geopend. Op deze locatie krijgen kandidaten meer informatie over het sectoraal werk- en leeraanbod in Breda en omstreken. Het credo van de locatie is: alle routes naar betaald werk op één plek. Inst@Breda en West-Brabant zijn verder geïmplementeerd.

Vroegsignalering bij schulden 
Op grond van de Wgs (Wet gemeentelijke schuldhulpverlening) moeten instanties zoals energiebedrijven en zorgverzekeraars het aan de gemeente doorgeven wanneer inwoners hun rekeningen niet hebben betaald. De gemeente kan dan contact leggen met deze mensen om problematische schulden te voorkomen. In 2022 bleek dat veel van deze huishoudens niet eerder in beeld waren. Door de coronacrisis en de energiecrisis hebben deze huishoudens het moeilijk om financieel rond te komen. In 2022 waren er 7846 signalen, 1991 meer dan in het jaar ervoor. Hoewel er altijd contact werd opgenomen, konden we dat niet altijd doen op de meest optimale manier (bijvoorbeeld door een huisbezoek).

Door de energiecrisis hebben we in 2022 extra ingezet op vroegsignalen vanuit de energiebedrijven. Met alle inwoners hebben we schriftelijk en telefonisch contact opgenomen. Zo zijn inwoners goed voorgelicht over de mogelijkheden van hulp bij stijgende energiekosten en zijn oplopende betalingsachterstanden zo veel mogelijk voorkomen. Daarnaast hebben we ook de vroegsignalen van jongeren actiever opgevolgd. Vanwege de kwetsbare positie van jongeren op de arbeidsmarkt en het ontbreken van een financiële buffer kan elke (onverwachte) rekening snel leiden tot een problematische schuld. 

Naast het oppakken van signalen over hypotheken (deelname aan de landelijke pilot Hypotheekachterstanden) hebben we in 2022 ook extra ingezet op de aanpak van huurmeldingen. Dat deden we deels door de pilot Wakkerschudders (onderdeel van het versterkingsplan tegen dak- en thuisloosheid) en deels door een toename van meldingen van particuliere verhuurders. Monitoring en evaluatie zijn belangrijke instrumenten om het beleid goed te kunnen beoordelen op bereik en effectiviteit.

Nieuwe toestroom bijstand voor zelfstandigen (BBZ)
In 2022 is het aantal aanvragen voor BBZ gestegen naar 105 (2021: 77). Deze cijfers moeten we wel in de context zien. De landelijke steunmaatregelen (waaronder de TOZO) liepen dwars door deze jaren heen (heel 2021 en het eerste kwartaal van 2022). In de loop van 2022 liep het aantal aanvragen op en we voorzien dat dit ook in 2023 (en verder) zal gebeuren. Extra capaciteit en expertise bleken nodig, maar we konden die onvoldoende vinden op de arbeidsmarkt. Daarom hebben we in 2022 zelf mensen opgeleid.

Extra aandacht voor de toestroom van jongeren in de bijstand
Met onze partners van de thematafel Voortijdig Schoolverlaten (VSV) hebben we de krachten constructief gebundeld. Hierdoor komen jongeren (18-27 jaar) sneller en beter in beeld bij hulpvragen. We hebben een screeningsteam geïnstalleerd (project 18-/18+). Bij Breday werken professionals uit de ketens één dag per week samen om 17-jarigen met een doorlopende hulpvraag tijdig in beeld te krijgen. De locatie van Breday fungeert als uitvalbasis om (indien nodig) jeugdhulp naadloos te laten overgaan in één of meer hulpvoorzieningen vanaf 18 jaar. Hierdoor hebben de jongere, de ouders en de betrokken belanghebbenden een duidelijke richting bij het bereiken van de volwassen leeftijd. We willen met deze aanpak voorkomen dat jongeren tussen wal en schip vallen. De effecten van de aanpak zijn naar verwachting zichtbaar in het vierde kwartaal van 2023. Bij de opening van Breday (in 2021) waren er 405 jongeren met een bijstandsuitkering. Inmiddels is dit aantal gedaald tot 264. 

Intensiveren dienstverlening West-Brabant werkt door 
De Meet & Match-module van West-Brabant werkt door heeft opnieuw geleid tot succesvolle matches. Inmiddels heeft het online platform al 103 regionale kandidaten succesvol bemiddeld naar betaald werk. Ook zijn 184 regionale werkgevers aangesloten als ambassadeur. Het online portal faciliteert kandidaten en werkgevers om laagdrempelig in contact te komen met elkaar. Bij wederzijdse interesse leidt dit tot een match, met of zonder ondersteuning vanuit het Werkgeversservicepunt (WSP) West-Brabant.

Werk van de toekomst: kansen in woningbouw en energietransitie
Deze opgaven zijn in 2022 niet concreet geworden. Het verduurzamen van woningen gebeurt niet zo massaal als we hadden verwacht. Werkzoekende Bredanaars kunnen al een praktische opleiding volgen in combinatie met betaald werk. Dit gebeurt echter nog summier. Dit heeft geen consequenties voor de begroting. De budgetten zijn ingezet voor het scholen en bemiddelen van werkzoekenden naar andere kansrijke sectoren.

De Wet inburgering 2021 (Wi 2021)

• Wonen: het huisvesten van statushouders die onder de Wi 2021 vallen, kwam langzaam op gang, mede door de krapte op de woningmarkt. In samenwerking met de corporaties hebben we in de tweede helft van het jaar extra inspanning geleverd om onze taakstelling te behalen.
• Participatie: we hebben een specifieke groep regisseurs voor statushouders. Deze groep is uitgebreid vanwege het grote takenpakket dat zij hebben voor de statushouders en de groep gezinsmigranten die eveneens onder de Wi 2021 vallen. Deze regisseurs hebben extra taken, zoals het opstellen van een Plan Integratie en Participatie (PIP) en een leerbaarheidstoets voor statushouders. Zij werken volgens een duale aanpak, waarbij taal en werk samengaan. Ook zorgen ze voor het aanmelden en registreren van Het Participatie Verklarings Traject (PVT) en de Module Arbeidsmarkt en Participatie (MAP).
• Taal en onderwijs: de Opstartklas, de taalscholen en specifiek de onderwijsroute zijn allemaal gestart in 2022. In eerste instantie gebeurde dat met beperkte groepen vanwege het beperkte aantal gehuisveste statushouders. Inmiddels zijn hun klassen gevuld.
• Maatschappelijke begeleiding: deze bestaat uit coaching voor huisvesting en coaching voor integratie. Deze begeleiding wordt uitgevoerd door Vluchtelingenwerk, de buddyorganisaties en Hello Breda. De inzet van bruggenbouwers (voormalige statushouders die ondersteuning bieden op het gebied van taal en cultuur) hebben we, vanuit wederzijds respect, ingezet als een extra activiteit. We willen bruggen slaan tussen onze cultuur en nieuwe culturen. Begrip voor elkaar maakt dat je elkaar beter gaat verstaan.
• Financiële ontzorging: deze is in 2021 al gestart als pilot en is in 2022 als beleid ingevoerd. De financiële ontzorging bestaat uit het regelen van de vaste lasten van de statushouders door de gemeente. Het IMW geeft voorlichting en les over de financiële inrichting van Nederland.
• Bij de inburgering van statushouders zijn veel maatschappelijke partners betrokken. We hebben het afgelopen jaar daarom ingezet op de samenwerking tussen deze partijen en de gemeente. Het begin is gemaakt en we gaan in 2023 voor een soepele samenwerking.

U vindt de risico's van dit thema in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

• Via de thematafel Breda Beweegt hebben we sporten en bewegen gestimuleerd. Daarbij hadden we specifiek aandacht voor groepen waarvan de deelname aan sport en bewegen achterblijft. Ook hebben we sport- en beweegaanbieders ondersteund.
• Alle speelplekken in Breda zijn rookvrij gemaakt. Verder hebben we via projecten lessen gegeven over gezond eten en drinken.

Stimuleren van sporten en bewegen

• Bij het adviseren van clubs kwamen onder meer het vrijwilligersbeleid, de innovatie van het sportaanbod, het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag en een brede motorische ontwikkeling aan bod. Daarnaast hebben we veel contact gehad met sportaanbieders over hun energielasten en een wijkgericht aanbod.
• In samenwerking met JOGG en Jong-JGZ hebben we ingezet op sporten en bewegen op en rond de school en in de kinderopvang, en op de versterking van het bewegingsonderwijs. Daarbij hadden we specifiek aandacht voor kwetsbare kinderen (uit armoedegezinnen, met overgewicht en/of een motorische achterstand).
• In de aandachtswijken zijn wekelijks sportactiviteiten georganiseerd, die waren gericht op kinderen en jongeren (6-23) en hun ouders. Ook in de schoolvakanties zorgden onze partners voor een gezamenlijk aanbod.
• We hebben een campagne uitgevoerd om het sport- en beweegaanbod voor senioren onder de aandacht te brengen. 
• Via de tijdelijke subsidieregeling Sportakkoord Breda 2022 hebben we 9 nieuwe projecten opgestart, die waren gericht op:
  • Innovatie van het sport- en beweegaanbod voor (kwetsbare) jongeren.
  • Het stimuleren van een positieve sportcultuur in de georganiseerde sport.
  • Het motiveren van nieuwe doelgroepen om te sporten en te bewegen in de openbare ruimte.
  • De inzet van sport en bewegen als middel om maatschappelijke participatie te bevorderen en eenzaamheid te bestrijden.
  • Het (re)activeren van doelgroepen waarvan de sport- en beweegdeelname achterblijft.
• In aanvulling op de gecombineerde leefstijlinterventie CooL zijn we in overleg met de Bredase huisartsen gestart met beweeggroepen voor mensen met ernstig overgewicht en/of chronische aandoeningen.
• Op alle basisscholen waar sportcoaches actief zijn, is de motorische vaardigheid van leerlingen gemeten via de MQ-scan. De uitkomsten hiervan worden vertaald in het bewegingsonderwijs. Via het project Brede Motorische Ontwikkeling zijn de principes uit het Athletic Skills Model (ASM) toegepast in de wijksport, in de opleiding Sport en Bewegen en bij diverse verenigingen en talentprogramma's. Urban sports en e-sports maken steeds vaker deel uit van de wijksportactiviteiten voor kinderen en jongeren. 
• Via het Sportleerbedrijf Breda hebben we in 2022 370 studenten geholpen aan een stage in de sport. Via het partnership zijn ruim 40 studenten 1 tot 2 dagen per week in Breda aan de slag geweest met sport- en beweegstimulering voor diverse doelgroepen: in het primair onderwijs, bij zorgorganisaties, in de kinderopvang, in de wijk en bij de gemeente zelf. Het jeugdfonds heeft voor 1091 kinderen en jongeren de contributie betaald en 706 kinderen hebben zwemles gevolgd via het jeugdfonds. Dit waren meer kinderen dan in 2021. 
• In 2022 hebben Breda University of applied sciences (BUas) en andere partijen verder gewerkt aan de e-sports community en heeft BUas een e-sports-ruimte geopend. Daarnaast is een start gemaakt met de e-sports-tour langs sportverenigingen, die in 2023 wordt voortgezet. In samenwerking met Breda Actief, Grote Broer Grote Zus en NAC Maatschappelijk zijn er diverse e-sports-wijkactiviteiten georganiseerd. Breda Game City, Dynasty E-sports en het team Economie hebben in 2022 het eerste e-sports-congres van Breda georganiseerd. In 2023 opent ook BRESS een e-sports-ruimte.

Gezondheid en Preventieakkoord
In 2022 hebben we diverse projecten uit het JOGG-actieplan 2021-2022 uitgevoerd. Speerpunten daarbij waren: gezond eten, water drinken, bewegen en rookvrij opgroeien. We zijn bijvoorbeeld een samenwerking gestart met een aantal supermarkten om gezonde voeding te stimuleren. Ook hebben we de samenwerking met de huisartsen uitgebreid. Verder hebben we verschillende groene schoolpleinen aangelegd. Daarnaast hebben ingezet op voedseleducatie via moestuinieren en voedselbosjes. Alle speelplekken in Breda zijn in 2022 rookvrij gemaakt. Ook zijn er verschillende evenementen geweest waar we met een waterbar het drinken van water hebben gestimuleerd.

In 2022 hebben we een subsidieregeling opengesteld waarin samenwerkende partijen maximaal € 10.000 konden aanvragen voor het uitwerken van een of meer afspraken uit het preventieakkoord. Dit heeft geleid tot 12 projecten, die zijn gestart in 2022 en doorlopen in 2023. We streven ernaar om vanaf medio 2023 de inzet vanuit het lokaal sportakkoord, het lokaal preventieakkoord en JOGG te bundelen in een Bredaas leefstijlakkoord. Dit biedt kansen om meer integraliteit te bereiken, de lokale samenwerking te versterken en te komen tot meer slagkracht en efficiency.

U vindt de risico's van dit thema in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.

Wijkaanpak
We hebben dit jaar weer veel gedaan om de leefbaarheid in de wijken en dorpen te versterken:

• We hebben bewoners actief betrokken bij het vergroten van de leefbaarheid in hun eigen leefomgeving. Zo konden zij met hun eigen kennis en kunde hun leefomgeving een stukje mooier en beter maken. Het gaat dan bijvoorbeeld om het aanleggen en onderhouden van groen in de buurt of het aanleggen van een speelplek of plein. Vergeet ook niet de vele honderden vrijwilligers die een buurthuis draaiende houden, de betrokkenheid van een dorps- en wijkraad en het organiseren van vele activiteiten in de dorpen en wijken. Elkaar kunnen ontmoeten bindt bewoners en draagt bij aan een fijne leefomgeving waar mensen omkijken naar elkaar.
• Het opheffen van de coronamaatregelen gaf ruimte om elkaar weer fysiek te ontmoeten. Er werden weer activiteiten georganiseerd.
• Goed werkende netwerken in een wijk zijn niet vanzelfsprekend. Dat is een kwestie van vertrouwen en verbondenheid met elkaar opbouwen, tussen bewoners onderling en met de professionals in de wijk. Hierin hebben we extra geïnvesteerd door nog vaker fysiek in de wijken aanwezig te zijn.
• In de aandachtswijken hebben we ook in 2022 samen met bewoners en professionals wijkagenda’s opgesteld en uitgevoerd. Waar de aanpak van de aandachtswijken en Verbeter Breda samenkwamen, werkten we samen, zodat de investeringen en inspanningen duidelijker waren voor bewoners en elkaar versterkten.
• De noodzaak van de energietransitie is in alle wijken en dorpen steeds duidelijker geworden. Het is mooi om te zien dat in een aantal wijken en dorpen bewoners samen plannen aan het maken zijn om hun huizen te verduurzamen. Er is een energiepakket vastgesteld, waarin ook extra ondersteuning van de buurthuizen is opgenomen voor 2023.

Wijkaanpak
We sluiten aan op wat bewoners, ondernemers en organisaties nodig hebben voor de sociale of fysieke aspecten van hun leefomgeving.

Wijkdeals

• Wijkdeals blijven een prachtig instrument om enthousiaste bewoners met adoptiegroen laagdrempelig bij te laten dragen aan een stad in het groen. Dit zien we terug in de 532 wijkdeals dit jaar.
• Er is een toenemende interesse in het onderhouden van boomspiegels en geveltuintjes. 
• Er is een parkdeal bijgekomen voor het Willem-Alexanderplein in Teteringen.

Wijk- en dorpsplatforms

• Door veel in de wijken en dorpen aanwezig te zijn en initiatieven te ondersteunen, zien we de energie terugkomen die de afgelopen jaren niet mogelijk was door corona. We zijn echter nog niet terug op het niveau van voor corona en hebben een resultaat behaald van € 0,16 miljoen.  
• Dit jaar zijn er 137 leefbaarheidsinitiatieven met subsidie uitgevoerd, een lichte groei ten opzichte van 2021. Enkele mooie initiatieven in 2022 waren: Tuinplantenkringloop Schorsmolen/Fellenoord, het Haagse Beemden Festival, buurtgesprekken in Tuinzigt en de Heuvel om nieuwe bewoners te betrekken en nieuwe jeugdactiviteiten in de wijken Haagpoort, Heuvel, Zandberg, Sportpark en in Ulvenhout en Bavel.

Wijk- en dorpsraden

• In 2022 is het uitvoeringsakkoord met de wijk- en dorpsraden vernieuwd voor periode 2023-2026. De overeenkomst wordt in 2023 ondertekend.
• Het akkoord bevestigt voor de komende jaren dat de wijk- en dorpsraden belangrijke partners zijn in de stad. Partnerschap en wederkerigheid staan centraal in het akkoord. De raden denken mee met bewoners en de gemeente over een diversiteit aan onderwerpen in de dorpen en wijken en ontvangen daarvoor subsidie.

Inwoner- en buurtinitiatieven

• Diverse pleinen en parken die vanuit bewonersinitiatieven zijn uitgevoerd, werden in 2022 opgeleverd: het Willem-Alexanderplein, Park Metersem en het Erasmusplein. Ook zijn de eerste ontwerpen gemaakt voor het Mgr. Nolensplein, het Jack van Gilsplein en Park Kesteren. Dit zijn prachtige voorbeelden waarin de kennis en kunde van bewoners samenkomt met die van de gemeente. We laten los waar dat kan en ondersteunen waar nodig. We maken de beschikbare budgetten en (on)mogelijkheden bij de herinrichting inzichtelijk en zoeken naar slimme combinaties om werk te bundelen.
• We organiseerden participatietrajecten waarbij we schouder aan schouder stonden met bewoners en gemeentelijke afdelingen om tot een bredere belangenafweging te komen, zoals de woningbouwopgave van Blossem, de Dorpsvisie Bavel 2023 en de nieuwe multifunctionele accommodatie (MFA) in Bavel.
• In 2022 hebben we een aantal extra beheergroepen opgezet. We zorgen daarmee dat verschillende grote en kleinere opgaven minder impact hebben op omwonenden in de buurt. Dit betrof de opvang van Oekraïners in de Koepel, de huisvesting van minderjarige asielzoekers in het KPN-gebouw en later in de Koepel, de daklozenopvang aan de Riethil en de beheersing van de overlast op de Willemstraat. 
• We hebben ook 3 trajecten voor spoedwoninglocaties met bewonersavonden opgestart vanaf het najaar van 2022. Deze lopen door in 2023.
• We hebben extra ingezet op de uitvoering van het beleid rond weekmarkten en kermissen.
• Als voorbereiding op de jaarwisseling hebben we samen met diverse afdelingen intensief gewerkt aan een preventieve aanpak. We hebben ruim van te voren beter in beeld gebracht welke mensen voor overlast zorgen. We hebben hen aangesproken via jeugdwerkers, boa’s en de politie en zijn gericht met activiteiten gekomen. Ook hebben we vanaf begin december intensief de regie gevoerd op het preventief opruimen van afval op straat en het inrichten van vuurwerkvrije zones.

Aanpak Aandachtswijken en Verbeter Breda

• In de aanpak Aandachtswijken zijn we de wijkagenda’s gaan uitvoeren. We zien de samenwerking met partners in de wijk steeds vlotter verlopen, waardoor bewoners meer zichtbare en aanspreekbare contactpersonen hebben in de buurt. Sommige initiatieven hebben langere tijd nodig om tot uitvoering te komen, waardoor we een resultaat hebben behaald van € 0,19 miljoen.  
• Laagdrempelige initiatieven en samenwerking op het gebied van leefbaarheid en veiligheid geven consequent een plus binnen de aandachtswijken. 
• Het werken aan veerkrachtige buurten door communitybuilding sluit beter aan op de behoeften van de bewoners. Initiatieven als de buurtcamping (in de Hoge Vucht de tweede editie en in de Haagse Beemden de eerste editie) sluiten daar goed op aan. Ook Bieb 2.0 Hoge Vucht en financiële bijdragen aan sportterreinen in de Haagse Beemden en bij Advendo pakken we samen met Verbeter Breda op.
• We voerden het project Vestingstraat/Vestkant uit, een meervoudige aanpak om overlast te verminderen en in te zetten op het stimuleren van de veerkracht in de wijk. 
• De meerjarige aanpak van jeugd in de wijk Heuvel zorgt voor een steeds betere samenwerking tussen de professionals en de actief betrokken jeugd. Een muurschildering door de jeugd in de aula van het Huis van de Heuvel was een mooi project met veel enthousiasme uit de wijk.

Buurthuizen

• De buurthuizen (voorheen wijk- en dorpscentra genoemd) zijn belangrijke plaatsen waar inwoners elkaar ontmoeten.
• In 2022 hebben we ons gericht op monitoring en alertheid om de besturen van de buurthuizen weer zelfstandig tot een kostenneutrale bedrijfsvoering te laten komen. 
• We hadden aandacht voor de effecten van de energiecrisis en de inflatie op de bedrijfsvoering van de centra.
• Bij een aantal centra was extra gemeentelijke inzet en financiering nodig om ontmoeting blijvend mogelijk te maken. 
• Na een uitgebreide marktconsultatie is vanaf eind 2022 een nieuwe beheerconstructie gestart voor OC de Vlieren in de Heuvel. Hier gaat een maatschappelijk ondernemer het beheer voeren namens de gemeente. 
• In de Nieuwe Meidoorn in Tuinzigt was samen met Surplus een extra inzet nodig met een betaalde beheerder om deze belangrijke ontmoetingsplek voor de wijk open te houden. 
• Ook buurthuis Raffy kreeg extra ondersteuning om een doorstart te maken.
• In 2022 was extra ondersteuning voor onze buurthuizen ook nodig om een aanvullend steunpakket uit te voeren in het eerste halfjaar. Hiervan hebben 7 besturen gebruikgemaakt, waardoor ze de exploitatie rond kregen en open konden blijven. Er was veel minder steun nodig dan verwacht, waardoor we een resultaat hebben behaald van € 0,24 miljoen. 
• Door de stijgende energielasten hebben we voor 2023 een steunpakket voorbereid voor energiearmoede bij buurthuizen.

Energietransitie 

• Binnen het programma Energietransitie hebben we achterhaald waar behoefte aan is en actief de interactie met bewoners opgezocht. Die kennis kunnen we gebruiken in nieuwe gebieden waar we aan de slag gaan. We treden daarvoor actief in contact met bewoners/ Voor alle eigenaren van huizen, utiliteitsgebouwen en andere panden hebben we in 2022 het ondersteuningsaanbod verder uitgebreid. We hebben diverse buurtinitiatieven geholpen met tips, informatie en verbindingen met andere initiatieven. Ook hebben we inloopspreekuren georganiseerd. 
  Met de Omgevingsdienst Midden- en West-Brabant hebben we afspraken gemaakt over het label-C toezicht voor kantoren als extra taak in 2023.
• We zorgden ervoor dat er niet alleen informatie te halen is op diverse plekken, maar dat we ook de wijken en dorpen ingaan. De Greenhopper heeft weer in 10 wijken en dorpen gestaan om tips en informatie te geven.
• In september heeft het Energiefestival plaatsgevonden met activiteiten op verschillende plekken.

Opvang vluchtelingen
Sinds 9 maart 2022 vangen gemeenten ontheemde Oekraïners op. Hiervoor zijn in Breda 2 gemeentelijke opvanglocaties ingericht. Ook zijn er tot en met juli een noodopvanglocatie en een verdeel- en informatiepunt geweest in gebouw C voor de eerste 72 uurs-opvang. Dit was voor de hele veiligheidsregio. Daarnaast verbleven er Oekraïners bij particulieren.

Voor de opvang van ontheemde Oekraïners heeft het Rijk de regeling Opvang Ontheemde Oekraïners opgezet. Op basis daarvan hebben wij een bekostiging ontvangen voor de inrichting en voor de opvang. Deze bekostiging was kostendekkend. Het overschot wordt ingezet als reservering voor onvoorziene kosten bij de opvang in 2023 of 2024.

In totaal hebben meer dan 2000 Oekraïners hun eerste dagen in de noodopvang in gebouw C van het stadskantoor doorgebracht. Meer dan 160 ontheemde Oekraïners werden particulier opgevangen door Bredanaars. Er verbleven 42 Oekraïners op de locatie Weideveld en 393 Oekraïners in de Koepel. Zij ontvingen leefgeld, zijn richting werk begeleid, hebben ondersteuning gekregen van IMW of een psycholoog, gingen naar school en namen waar mogelijk deel aan de Bredase samenleving. Vanuit de bekostigingsregeling en vanuit aanvullende middelen is dit georganiseerd. De opvanglocaties zijn ingericht, er is dagelijks personeel en er wordt voorzien in eten en drinken. Zo zijn er bijvoorbeeld ook 2 extra noodlokalen gebouwd voor het anderstaligenonderwijs in de eerste opvang en zijn er klaslokalen gehuurd voor de Internationale Schakelklas. Er zijn (Oekraïense) feestdagen samen georganiseerd, en er zijn activiteiten georganiseerd voor de kinderen. Het was hartverwarmend om te zien hoe bewoners en organisaties zich inzetten.

We merken dat de opvang van ontheemde Oekraïners van een crisissituatie overgaat naar reguliere opvang. Het Rijk heeft aangekondigd dat de regeling in ieder geval tot 4 maart 2024 geldt. Deze termijn vraagt van ons een andere manier van organiseren. We leren iedere dag bij in deze nieuwe taak.

Breda heeft zich ook ingezet voor de opvang van andere vluchtelingen. We zien dat het Rijk steeds vaker een beroep doet op gemeenten. Wij hebben voor 10 dagen crisisnoodopvang voor asielzoekers georganiseerd in gebouw C, en het COA organiseerde de noodopvang voor minderjarige asielzoekers in het KPN-pand en vervolgens in Gebouw M van de Koepel.

U vindt de risico's van dit thema in de paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing.