Toelichting vlottende activa

Vlottende activa zijn bezittingen waarin het vermogen in principe voor een periode korter dan een jaar is vastgelegd bijvoorbeeld voorraden, vorderingen en liquide middelen.

De voorraden zijn hoofdzakelijk grondexploitaties. In de paragraaf Grondbeleid in deze jaarstukken wordt ingegaan op deze ontwikkeling en is toegelicht welke aanpassingen in dit kader zijn verwerkt. In deze paragraaf wordt ook inzicht gegeven in de planresultaten per exploitatie, de voorraad gronden en panden en de risico's.
Het BBV specificeert het bezit van grond naar de volgende activa:

• Bouwgrond in exploitatie (BIE)
• Voorraad grond

Bedragen x €1.000
	Stand per 31-12-2022	mutaties	Stand per 31-12-2023	nog te maken kosten	nog te realiseren opbrengsten
Totaal onderhanden werk, waaronder bouwgronden in exploitatie	29.078	858	29.936	20.527	43.053

De gronden in exploitatie hebben betrekking op zeventien grondexploitaties. Begin 2023 hadden we vijftien lopende grondexploitaties. Gedurende het jaar 2023 openden we twee nieuwe grondexploitaties (Donkerstraat en Stadionstraat). Eind 2023 liquideerden we één grondexploitatie (Adriaan Klaasen Landgoed), waardoor op het einde van het jaar het totaal aantal grondexploitaties zestien bedroeg. De grondexploitaties namen in 2023 in waarde toe van € 29,1 miljoen naar € 29,9 miljoen. De mutaties betroffen de gerealiseerde baten, met name verkoopopbrengsten en lasten, zoals kosten voor bouw- en woonrijp maken en honoraria.

In de onderstaande tabel is de boekwaarde per grondexploitatie weergegeven, het jaar van afronding en het geraamd resultaat op eindwaarde:

Bedragen x €1.000
Planresultaten op eindwaarde	Stand 31-12-2022	Mutaties 2023	Stand 31-12-2023	Eindwaarde jaar	Bedrag eindwaarde
CrossMark
Stationskwartier	7.765	203	7.968	2026	-3.739
Klavers Jansen	2.608	130	2.738	2027	-908
Totaal CrossMark	10.373	333	10.706		-4.647
Werken
Verzamelcomplex Bedrijventerrein	1.546	-312	1.234	2026	909
Werkdonken	2.037	-7	2.030	2026	1.876
Rithmeesterpark	4.262	-1.959	2.302	2027	1.028
Druivenstraat	-188	667	479	2024	-212
Totaal Werken	7.657	-1.611	6.045		3.601
Wonen
Verzamelcomplex Wonen	441	127	568	2026	927
Eikberg	-89	481	392	2025	945
Calandstraat middenhuur	44	42	86	2026	338
Waregemstraat middenhuur	136	244	380	2026	-134
Meulenspie middenhuur	128	37	165	2026	888
Adriaan K. landgoed	372	-372	0	2023	Liquidatie
Waterdonken	-58	-83	-140	2024	27
Bouverijen	9.307	847	10.154	2027	-9.594
Westerhageln - Muizenbergln	768	98	866	2027	488
Donkerstraat (nieuw)	0	134	134	2025	-697
Stadionstraat (nieuw)	0	580	580	2025	-773
Totaal Wonen	11.048	2.135	13.185		-7.585
Totaal	29.078	858	29.936		-8.631

De mutaties in de boekwaardes van de grondexploitaties worden hieronder toegelicht.

Grondexploitaties CrossMark

• De boekwaarde voor de grondexploitatie Stationskwartier nam toe met € 0,2 miljoen door kosten van rente, plankosten voor de begeleiding van de ontwikkeling van 5 Tracks en woonrijp maken voor de (laatste) werkzaamheden aan de Stationslaan.
• Voor de grondexploitatie Klavers Jansen nam de boekwaarde iets toe met € 0,1 miljoen. Saneringskosten, honoraria en rente zorgden tezamen voor een toename van € 0,2 miljoen, de ontvangst van reserveringsvergoedingen leidde tot een afname van € 0,1 miljoen.

Grondexploitaties Werken

• De boekwaarde van de grondexploitatie Verzamelcomplex bedrijventerreinen nam af met € 0,3 miljoen . Door de overheveling van 1 kavel naar de nieuwe grondexploitatie Stadionstraat, daalde de boekwaarde met ruim € 0,4 miljoen; de verplichte tussentijdse winstneming 2023 zorgde voor een lichte toename van afgerond € 0,1 miljoen 
• Voor de grondexplotatie Rithmeesterpark daalde de boekwaarde met per saldo € 2,0 miljoen. Door de verkoop van 3 kavels nam de boekwaarde af met € 3,9 miljoen. De verplichte tussentijdse winstneming (€ 1,6 miljoen), het bouwrijp maken, honoraria en rente (tezamen € 0,25 miljoen) leidden tot een toename van de boekwaarde met € 1,9 miljoen. 
• De toename van de boekwaarde van de grondexploitatie Druivenstraat met € 0,7 miljoen werd hoofdzakelijk veroorzaakt door de post bouwrijp maken en had grotendeels betrekking op de sanering van de Japanse duizendknoop.

Grondexploitaties Wonen

• De stijging van de boekwaarde voor de grondexploitatie Verzamelcomplex wonen met € 0,1 miljoen kon worden toegeschreven aan een samenstel van posten, waaronder plankosten, woonrijp maken en een (verplichte) tussentijdse winstneming.
• Voor de grondexploitatie Eikberg zorgde met name de kosten van het woonrijp maken voor de toename van de boekwaarde met € 0,5 miljoen. De werkzaamheden hadden betrekking op het Eikbergse veld en Hoge Eikberg.
• De toename van de boekwaarde van de grondexploitatie Waregemstraat middenhuur met € 0,2 miljoen kon hoofdzakelijk worden toegeschreven aan de sloopkosten. 
• De grondexploitatie Adriaan K. Landgoed werd eind 2023 afgesloten. Het resultaat van € 0,7 miljoen negatief werd eind 2023 ten laste van de voorziening grondexploitaties gebracht. De kosten in 2023 van € 0,4 miljoen hadden betrekking op het woonrijp maken van Heilaarpark (groeninrichting). 
• De mutatie in de boekwaarde van Waterdonken werd met name veroorzaakt door een tussentijdse negatieve winstneming van € 0,1 miljoen op grond van de BBV-regels.
• De boekwaarde van de grondexploitatie Bouverijen nam toe met € 0,9 miljoen. De post woonrijp maken van een viertal deelgebieden zorgden voor een toename van de boekwaarde met € 1,1 miljoen, plankosten en rente tezamen met € 0,3 miljoen. De verkoop van drie kavels voor zelfbouw zorgden voor een afname met € 0,5 miljoen.
• Voor de grondexploitatie Westerhagelaan-Muizenberglaan werd de toename van de boekwaarde van € 0,1 miljoen hoofdzakelijk veroorzaakt door plankosten..
• De grondexploitatie Donkerstraat is in 2023 geopend. De investeringen hadden in hoofdzaak betrekking op het bouwrijp maken. 
• Ook de grondexploitatie Stadionstraat is nieuw en in 2023 door de raad vastgesteld. De overheveling van de kavel vanuit de grondexploitatie Verzamelcomplex bedrijventerrein, € 0,4 miljoen, was de voornaamste reden van de mutatie van de boekwaarde, Daarnaast zorgden de kosten voor bouwrijp maken en plankosten voor een toename van € 0,2 miljoen.

Het totale resultaat van de grondexploitaties op eindwaarde bedraagt € 8,6 miljoen negatief. Zeven grondexploitaties hebben tezamen een negatief resultaat op eindwaarde van € 16,1 miljoen; dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door de grondexploitaties Bouverijen en Stationskwartier. Negen grondexploitaties hebben een positief resultaat op eindwaarde, het totaalbedrag bedraagt € 7,4 miljoen.

De grondexploitaties worden in de komende jaren afgerond, de laatste vier grondexploitaties naar verwachting eind 2027 . 

Winstnemingen op bouwgronden
Rekening is gehouden met een tussentijdse winstneming van € 1,8 miljoen in vijf grondexploitaties. De winstneming is gebaseerd op de Percentage of Completion (POC) methode. De winst moet worden genomen bij grondexploitaties ongeacht een negatieve of positieve boekwaarde. Als winstnemingsformule geldt het percentage in de voortgang in de kosten, vermenigvuldigd met het percentage in de voortgang van de opbrengsten, vermenigvuldigd met het verwachte positieve resultaat op eindwaarde, gecorrigeerd voor projectspecifieke risico's. Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. 

De nog te maken kosten in de lopende grondexploitaties vanaf 2024 bedragen in totaal € 20,5 miljoen. Deze kosten zijn opgebouwd uit:

Bedragen x €1.000
	Bedrag	%
Bouw- en woonrijp maken	16.733	82%
Honoraria	2.595	13%
Verwervingen	0	0%
Overige kosten	1.199	6%
Totaal	20.527	100%

De post bouw- en woonrijp maken vormt met een aandeel van 82% de grootste kostenpost. Honoraria (dit zijn de kosten voor ambtelijke inzet) is een post die hiermee direct samenhangt; deze post bedraagt 13% van het totaal.
Kijkend naar de afzonderlijke grondexploitaties dan is 65% van de nog te maken kosten opgenomen in de grondexploitaties Bouverijen (€ 6,5 miljoen), Klavers Jansen (€ 3,3 miljoen), Rithmeesterpark (€ 1,7 miljoen) en Stationskwartier eveneens (€ 1,8 miljoen). 

De nog te realiseren opbrengsten vanaf 2024 bedragen in totaal € 43,1 miljoen, bestaande uit de volgende categorieën:

Bedragen x €1.000
	Bedrag	%
Grondopbrengst woningbouw	23.234	54%
Grondopbrengst bedrijventerrein	13.624	32%
Grondopbrengst kantoren	2.483	6%
Grondopbrengst overige categorieën	488	1%
Overige opbrengsten en subsidies	3.224	7%
Totaal	43.053	100%

De grondopbrengst woningbouw en bedrijventerreinen zijn de grootste posten, tezamen vormen deze 86% van het totaal. Voor kantoren bedraagt het aandeel 6% van het totaal. 
Als wordt gekeken naar de afzonderlijke categorieën, dan is het beeld als volgt:
De grondopbrengsten voor woningbouw zijn voornamelijk nog te realiseren in de grondexploitatie Bouverijen (€ 8,1 miljoen) en Stationskwartier (€ 3,6 miljoen) en Klavers Jansen (€ 6 miljoen). De grondopbrengsten voor bedrijventerreinen zijn grotendeels nog te behalen in de grondexploitatie Rithmeesterpark (€ 4,9 miljoen ) en Werkdonken (€ 4,7 miljoen). Voor kantoren zijn de grondopbrengsten voornamelijk te realiseren in de grondexploitatie Stationskwartier (€ 2,5 miljoen).

Voor verliesgevende grondexploitaties moet conform het BBV direct een voorziening worden getroffen. Het is een keuze van de gemeente om deze voorziening te waarderen tegen eindwaarde of tegen contante waarde. De gemeente heeft gekozen voor de waardering op eindwaarde.

De hoogte van de voorziening is gebaseerd op de herzieningen van de grondexploitaties met een verwacht negatief resultaat. De herzieningen bevatten aannames ten aanzien van de verwachte kosten en opbrengsten. Uitgangspunt voor de berekeningen is het zogenaamde "midcase-scenario". Daarmee is de huidige waardering tot stand gekomen op basis van de beste inschatting van het tijdstip van het opstellen van de herziening. De waardering is dus een inschatting, de realisatie kan afwijken van de verwachting.

In onderstaande tabel zijn de mutaties in de voorziening per grondexploitatie weergegeven:

Bedragen x €1.000
	Voorziening Jaarrekening 2022	Mutatie 2023	Voorziening Jaarrekening 2023 voor inzet	Inzet voorziening	Voorziening Jaarrekening 2023 na inzet
CrossMark
Stationskwartier	4.064	-324	3.740		3.740
Klavers Jansen	814	94	908		908
Totaal CrossMark	4.878	-230	4.648		4.648
Werken
Druivenstraat	198	13	211		211
Totaal Werken	198	13	212		211
Wonen
Waregemstraat middenhuur	146	-12	134		134
Adriaan K. landgoed	919	-211	708	-708
Bouverijen	8.723	871	9.594		9.594
Donkerstraat		697	697		697
Stadionstraat		773	773		773
Totaal Wonen	9.788	2.119	11.906	-708	11.198
Totaal	14.864	1.902	16.766	-708	16.057

De voorziening nam toe van € 14,9 miljoen met € 1,2 miljoen naar € 16,1 miljoen. Omdat de negatieve grondexploitaties zich als geheel financieel nadelig ontwikkelden, verhoogden we de voorziening met € 1,9 miljoen tot € 16,8 miljoen (eind 2023). In 2023 hebben we 1 grondexploitatie met een negatief saldo afgerond, waarvoor de voorziening nodig was. Eind 2023 had de voorziening een omvang van € 16,1 miljoen.

• Stationskwartier: de grondexploitatie verbeterde met € 0,3 miljoen. Dit werd veroorzaakt door een indexering van de kosten met betrekking tot bodemsanering en het bouw- en woonrijp maken (€ 0,1 miljoen nadelig). Daarnaast ontstond de verbetering door het positieve effect van de nieuwe parameters (€ 0,4 miljoen voordelig).
• Adriaan Klaassen Landgoed: de grondexploitatie verbeterd met € 0,2 miljoen. Dit werd veroorzaakt door vrijval van restbudgetten woonrijp maken, plankosten en kostenstijging. Deze grondexploitatie werd in 2023 afgesloten.
• Bouverijen: de grondexploitatie verslechterde met € 0,9 miljoen. Dit werd veroorzaakt door enerzijds een besluit van de raad medio 2023 om de grondexploitatie te wijzigen, € 1,5 miljoen nadelig . Anderzijds een positieve effect van de nieuwe parameters (€ 0,3 miljoen voordelig), Daarnaast werden de kosten voor woonrijp maken geactualiseerd en vond er een verlaging van risico's plaats, doordat er rekening was gehouden met een risico opslag van 30% over de nog te realiseren werkzaamheden. Een deel van de werkzaamheden is inmiddels uitgevoerd waardoor een lager risico opslag resteert (€ 0,3 miljoen voordelig).
• Donkerstraat en Stadionstraat: twee nieuwe grondexploitaties met tezamen een negatief resultaat van € 1,5 miljoen. Dit was geen verslechtering van het plan zelf, maar doordat deze grondexploitaties voor het eerst werden opgenomen in de lijst van actieve grondexploitaties, komt het negatieve saldo eenmalig ten laste van het resultaat op grondexploitatie.

De verlaging van de voorziening in 2023 van in totaal € 0,7 miljoen is ontstaan doordat eind 2023 de grondexploitatie Adriaan Klaassen Landgoed met een negatief resultaat werd afgesloten. Een bedrag van € 0,7 miljoen werd ingezet om het negatieve saldo af te dekken.

Onder de voorraad overige grond- en hulpstoffen zijn opgenomen de af te stoten objecten gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of huidige marktwaarde. 

Ingevolge de regelgeving worden de debiteuren op openbare lichamen apart getoond op de balans. Het saldo ultimo 2023 bestaat voornamelijk uit diverse uiteenlopende afrekeningen met gemeentes in de regio per balansdatum. 

De post debiteuren is ultimo 2023 € 0,2 miljoen lager dan ultimo 2022. De voorziening dubieuze debiteuren is ultimo 2023 € 2,1 miljoen, dit is € 4,6 miljoen lager dan ultimo 2022 (6,7 miljoen). Ten opzichte van de totaal openstaande debiteuren wordt een lagere debiteurenvoorziening noodzakelijk geacht dan een jaar eerder.

De debiteurenvorderingen ingevolge de Wwb/BUIG zijn eind 2023 € 0,7 miljoen lager zijn ten opzichte van een jaar eerder. Voor deze debiteurenvorderingen wordt ook een lagere voorziening noodzakelijk geacht. 

Eind 2013 is het verplicht schatkistbankieren ingevoerd. Vanaf dat moment zijn alle decentrale overheden (w.o. de gemeenten) verplicht om hun overtollige middelen in de schatkist aan te houden. Dit is een rekening-courant verhouding met het Rijk. Eind 2023 bedroeg het saldo op deze rekening-courant rekening € 25 miljoen. Voor nadere toelichting wordt verwezen naar de financieringsparagraaf.

De overige nog te ontvangen bedragen en vooruitbetaalde bedragen per ultimo 2023 (€ 63,3 miljoen) zijn ten opzichte van ultimo 2022 (€ 56,1 miljoen) € 7,2 miljoen hoger. Deze post bestaat ultimo 2023 onder meer uit de nog te ontvangen declaratie btw-compensatiefonds over 2023 van € 36,3 miljoen (2021: € 29,7 miljoen) en nog te ontvangen rente op uitgeleende gelden van € 3,4 miljoen (2022: € 3,5 miljoen). 

Conform gewijzigde regelgeving worden verhaalbare kosten, nog te verhalen kosten en nog te verrekenen kosten inzake de faciliterende grondexploitaties vanaf boekjaar 2019 apart getoond in de toelichting onder de post overlopende activa.

De nog te ontvangen voorschotten van Europese overheidslichamen, van het Rijk en van overige Nederlandse overheidslichamen, zijn in onderstaand verloopoverzicht gespecificeerd per regeling weergegeven. 

Dit betreffen toegezegde subsidies met een specifiek bestedingsdoel, waarvoor in de jaren tot en met het verslagjaar wel prestaties zijn geleverd, maar die pas achteraf met de subsidieverstrekker kunnen worden afgerekend. De nog te ontvangen voorschotten worden uitgesplitst naar nog te ontvangen voorschotten van Europese overheidslichamen, van het Rijk, en van overige Nederlandse overheidslichamen. Deze worden in onderstaand verloopoverzicht gespecificeerd per regeling weergegeven.

Bedragen x € 1.000
Omschrijving	Balans 31-12-2022	Bij 2023	Af 2023	Balans 31-12-2023
Nog te ontvangen voorschotten van Europese overheidslichamen
Health & Greenspace	33		33
Wave	73		73
GreenQuays	1.222		69	1.153
ESF 2020-2023		673		673
Upsurge Linie Zuid		341		341
AirQon EU	15		15
Smart City Monitor	27	21		49
Cool Towns	63		63
Subsidie Triple A	21		21
Sel Interreg Vlaanderen	1		1
URBACT		17		17
Totaal Nog te ontvangen voorschotten van Europese overheidslichamen	1.455	1.052	275	2.233
Nog te ontvangen voorschotten van het Rijk.
TOZO	19			19
Bekostigingsregeling opvang ontheemden Oekraïners	12.577		11.496	1.081
Expertisecentra jeugdhulp H14B			2	-2
Regeling Subsidie NSP1 SKW	2.999	48		3.047
Regeling BBZ 2004 75% (SISA)	213	33		246
Toeslagenproblematiek	328	170		498
Totaal Nog te ontvangen voorschotten van het Rijk	16.136	251	11.498	4.889
Nog te ontvangen voorschotten van overige Nederlandse overheidslichamen
Gebiedsontw. Boomkikker	1.216	96		1.312
Educatieve maatregelen	125	21		146
Maatschappelijke diensttijd (ZonMw)	248		248
Totaal Nog te ontvangen voorschotten van overige Nederlandse overheidslichamen	1.589	117	248	1.458

De vorderingspositie van de van overheidsinstellingen nog te ontvangen voorschotten van 2023 (€ 8,5 miljoen) ten opzichte van 2022 (€ 19,2 miljoen) is € 10,7 miljoen lager. Hieronder worden de nog te ontvangen voorschotten groter dan € 0,1 miljoen per balansdatum nader toegelicht.

• Greenquays (€ 1.152.948):
  Dit is een Europese subsidie gericht op de ontwikkeling van groenstructuren in urbane omgevingen met als focuspunt de positieve gezondheidseffecten die hierdoor optreden, concreet gemaakt in een actieplan. De middelen zijn ingezet voor investering real life pilot GreenQuays, participatie, monitoring, exploitation en roll-out van het innovatieve idee. 
• ESF 2020-2023 (€ 673.315):
  Dit betreft de afwikkeling van de ESF+-subsidie arbeidsmarktbeleid 2020-2023.
• Upsurge Linie Zuid (€ 340.608):
  Het Europese project van UPSURGE is onderdeel van het project ‘Linie Zuid’ in Breda. UPSURGE wil een aantal dingen bereiken: de luchtkwaliteit in steden verbeteren door middel van vergroeningsmaatregelen, gebieden klimaatbestendiger maken, hittestress aanpakken, het waterbeheer van de stad verbeteren en de biodiversiteit bevorderen.
• Bekostingsregeling opvang ontheemden Oekraïners (€ 1.080.950):
  Vanuit het Rijk is er een SPUK voor de opvang van ontheemden Oekraïne. De omvang wordt bepaald door het aantal opgevangen personen in een gemeentelijke opvanglocatie. Er is reeds een voorschot beschikbaar gesteld en er resteert nog € 1.080.950 te ontvangen. 
• Regeling Subsidie NSP1 SKW (€ 3.047.129):
  Subsidie voor het NSP-project Breda Stationsgebied. Het OV_Terminalcomplex is enkele jaren geleden afgerond. Voor de openbare ruimte zijn alle onderdelen afgerond, met uitzondering van (het woonrijp maken van) een gedeelte van de Stationslaan. Van de subsidie is 80% aan voorschot ontvangen; de resterende 20% wordt op basis van de eindverantwoording uitgekeerd. De subsidie wordt in 2024 afgerond. 
• Regeling BBZ 2004 75% (€ 246.055):
  M.i.v. 1 januari 2020 is er een nieuwe financieringssystematiek voor het BBZ 2004. In het jaar volgend op de feitelijke BBZ-kapitaalverstrekking ontvangt de gemeente 100% financiering van het Rijk. Echter, in de daaropvolgende vijf jaren vordert het Rijk 75% van die financiering terug van de gemeente. Van de baten uit vóór 1 januari 2020 verstrekt bedrijfskapitaal mogen gemeenten 25% zelf houden; de overige 75% van die baten vloeit terug naar het Rijk. De afrekening met het Rijk vindt plaats via de SiSa-verantwoording G2 BBZ. 
• Toeslagenproblematiek (€ 484.981):
  Dit betreft de regeling “Regeling specifieke uitkering gemeentelijke hulp gedupeerden toeslagenproblematiek”. Op basis van de regeling ontvangen gemeenten eenmalig een specifieke uitkering met het oog op ondersteuning van gedupeerden in hulpvragen op de vijf primaire leefgebieden: financiën, wonen, zorg, gezin en werk. Deze specifieke uitkering stelt de Gemeente in staat gedupeerden van de toeslagenproblematiek te ondersteunen en te helpen. De afrekening met het Rijk vindt plaats via de SiSa-verantwoording B2 Toeslagenproblematiek.
• Gebiedsontwikkeling Boomkikker(€ 1.311.619):
  In het kader van biodiversiteit wordt met een subsidieregeling van Groen Ontwikkelfonds Brabant BV inzake ons Project "EVZ Boomkikker" faunapassages voor kleine zoogdieren en amfibieën aangelegd. De afrekening van de subsidie vindt plaats in 2024. 
• Educatieve maatregelen (€ 146.087):
  De bijdrage educatieve maatregelen is bestemd voor de bijdrage aan de scholen die deelnemen aan BVL (BrabantsVerkeersveiligheidsLabel) en het TT (Totally Traffic) programma. Scholen kunnen hiervoor middelen kopen die bijdragen aan een verbetering van de verkeersveiligheid en gedrag. Daarnaast kan de gemeente hieruit overkoepelende (school)campagnes bekostigen.